Ji
Ui
B 1
"'Sr""
Q'
'B'
si
mer, Herfst en Winter. De balken van de
ze pakhuizen, die slechts één laag bevat
ten, rusten op gietijzeren kolommen.
Op 13 december 1837 werd de bouw van
een grote schutsluis tussen de nummers
85 en 86 aanbesteed, terwijl men tevens
de laatste grond aankocht (waar thans De
Twaalf Maanden staan). In 1837/38
kwam aan de overzijde nog een loods
voor de Rijnvaart van de grond. Hierdoor
konden de ladingen van de zeeschepen
onmiddellijk overgeslagen worden in
Rijnschepen.
In oktober 1838 startte men onder leiding
van C. W. M. Klijn met de bouw van de
nummers 87 t/m 98, "De 12 Maanden".
Deze pakhuizen bezitten 5 verdiepingsla
gen die eveneens gedragen worden door
gietijzeren kolommen. De gevelrij wordt
afgedekt met één doorlopende kroonlijst.
In 1839 voltooide men het Entrepotdok
met de bouw van vier pakhuizen, de num
mers 85 en 86 die aan de keerzijde van de
schutsluis staan. Vanaf dat ogenblik
waren de belangrijkste bouwkundige wa
penfeiten geregeld onderhoud, totdat
plotseling op 27 maart 1885 twee pakhui
zen bij de ingang instortten. Na onder
zoek besloot men de eerste 13 pakhuizen
af te breken; spoedig daarna werd op
dracht gegeven voor de bouw van 5
loodsen van één bouwlaag op deze plek.
De afgelopen 80 jaar vonden er talloze
bouwkundige ingrepen plaats. Men
verhoogde sommige pakhuizen, andere
kregen bouwmuren in plaats van stand-
vinken, terwijl bij verscheidene de top
gevel werd vernieuwd vanwege beschadi
gingen door rondzwaaiende kranen. Te
vens werden tussen 1905 en 1930 de
meeste kappen vernieuwd.
Rond 1970 brandden de pakhuizen 18 t/m
20 volledig uit, waarmede het degenera
tieproces een voorlopig hoogtepunt had
bereikt.
De restauratieplannen
Talloos zijn de rapporten, brieven en
plannen die sinds 1975, het jaar waarin de
dienst HHI het oude dok overdroeg aah
het Gemeentelijk Grondbedrijf, zijn ver
schenen. Wij willen er hier twee noemen.
1Het restauratieplan van
Bart van Kasteel
Deze architect kreeg in 1970 opdracht om
een stedebouwkundig plan te ontwikke
len voor het Entrepotdok, de Kadijken en
het N.S.-emplacement achter Artis. Nu,
anno 1981heeft hij een plan bestekklaar
voor de restauratie van de drie uitgebran
de pakhuizen. Het plan dat hij hiervoor
ontwikkelde, is in principe bruikbaar
voor het gehele complex, nl. het geheel
verdelen in groepjes van drie pakhuizen,
waarbij dan in het midden van het middel
ste pakhuis een gedeelte wordt weggebro
ken, waardoor lichtinval ontstaat voor de
drie pakhuizen.
Door naast deze opening de trappenhui
zen op te nemen ontstaan in feite 6 ver
schillende wooneenheden waardoor het
probleem van de te grote lengte in verhou
ding tot de lichtinval is opgelost. Nadeel
van dit plan is het verdwijnen van de ori
ginele structuur van de pakhuizen. Dit
weegt voor de betreffende drie pakhuizen
minder zwaar, daar van de originele mo
numentale structuur toch weinig over is.
Tevens ontwierp Van Kasteel een struc
tuurschets voor de omgeving. Daarin ziin
de laat-19de-eeuwse lage pakhuizen, de
nrs. 1 t/m 12 en de nrs. 85 en 86, die in te
genstelling tot de oudere hoge pakhuizen,
niet beschermd zijn, wegbestemd ten
behoeve van parkeerruimte. Hierdoor zou
het monumentale, in de loop der geschie
denis ontstane, totaalbeeld echter ernstig
en onherstelbaar worden aangetast. Zeker
de pakhuizen nrs. 85 en 86, die een
natuurlijke overgang vormen naar het
sluisje en de daarachter liggende ophaal
brug, dat met de mooie oude bomen een
waardevolle situatie vormt, zouden ge
handhaafd dienen te worden. Voorts zijn
in dit plan doorbraken geprojecteerd in de
nrs. 25 en 26, 36 en 37 en 50 en 51De
nrs. 52 t/m 84 bestemde Van Kasteel tót
een hotel en zakencentrum.
De bebouwing aan de zuidzijde van de
Laagte Kadijk is weggedacht. Hier ont
staat dan ruimte voor groenvoorzienin
gen. Eveneens zijn bomen gedacht aan de
zuidzijde van het Entrepotdokop de kade
dus, en is aan de overzijde van het water
een recreatiepark ontworpen. Het voorstel
om de woningen aan de zuidzijde van het
Entrepotdok in de vrije sector te verkopen
terwijl dan aan de noordzijde huurwo
ningen moeten komen, vindt Van Kasteel
volstrekt belachelijk. Hij wil in.het gehele
gebied huurwoningen situeren. De huur
komt dan wel boven de huurgrens en hij
realiseert zich dat alleen als ook verkoop
plaats vindt de explotatie sluitend kan
worden gemaakt. Het alternatief is de
souterrains verhuren aan zaakjes waar
voor in de binnenstad geen plaats meer is.
Wat de woningen betreft wil hij alleen het
casco restaureren en de leidingen aanleg
gen, het z.g. "darmstelsel". Laat de
mensen dan zelf de rest maar invullen on
der leiding van opzichters van de gemeen
te, aldus Van Kasteel. Ten aanzien van
deze opzet moet worden opgemerkt, dat
indien deze plannen worden gerealiseerd
er een geweldige druk ontstaat op de stra
ten van het Kadijkseiland. De stedebouw-
kundige problemen die hierdoor onstaan,
worden door het plan van Van Kasteel niet
opgevangen. 'Het doortrekken van de
Plantage Kerklaan met een brug naar het
Kadijkseiland biedt weinig soelaas.
Uitgaande van het thans algemeen gehan
teerde percentage van 0,7 per inwoner zal
het aantal auto's met ca. 700 gaan toene
men. Daarvoor moet nü een oplossing
worden gezocht. Anders krijgt men straks
XV
n i
BT
rn
'B'
y
0°
01
i ra
i ffj
'E*
En
ftj B
rj m
ty
SB*
n
BfÏÏ0
*510
SJ SV SS SÏ 57
91