Kennis van natuursteen
Heineman kreeg de verantwoordelijk
heid voor het noodherstel van de toren
en de kerk van de Eusebius, en al die
kerken en gebouwen die ik in de oorlog
had opgemeten.
Geloof maar, dat je in die periode je
vakmanschap over de volle breedte kon
ontwikkelen!. Ik was betrokken bij be
stekken, plannen, aanbestedingen, en
kon mij onder meer verdiepen in asorti-
menten van natuursteen.
- U hebt op dit terrein een deskundig
heid ontwikkeld?
- Zo mag je dat wel noemen. Het is later
- nieuwe ontwikkelingen - een hoogst
interessante materie geworden'.
Natuursteen uit Frankrijk, ook uit Duit
sland. In het ontredderde Duitsland
boog men toen diep voor opdrachten!
'Een onvoorstelbare boeiende tijd', dat
zegt de jonge Teering ervan.
'Ik kende meer protestantse, dan rooms-
katholieke kerken. Met de protestantse
beheerders heb ik goede kontakten kun
nen opbouwen, een soort beginnende
oecumene in de werksfeer. Tot 1950 ben
ik bij Heineman gebleven, ervoer dat de
zorg voor het beschadigde en het onbe
schadigde monument (het periodieke
herstel) moeizaam op gang kwam. Ne
derland had in die jaren heel wat zorgen
aan het hoofd en monumentenzorg be
hoorde toch min of meer tot de tweede
en zachte sector. Je wilt dan als jong
architekt verder. Ik solliciteerde naar
Den Bosch, ik kende ons land, ten zui
den van de grote rivieren, nauwelijks. Ik
werd daar aangenomen als technisch
ambtenaar bij de gemeente, voor restau
ratiewerkzaamheden en taken van stads
ontwikkeling. Architekt Piet van Kessel
was toen bezig het herstel van de St. Jan
voort te zetten, hij was adjunct-direk-
teur bij Gemeentewerken.
Burgemeester Loeff, toen burgemees
ter, was voorzitter van de Restauratie
commissie Sint Jan, een stimulerende fi
guur.
Onder Napoleon was de St. Jan weer in
katholieken handen gekomen (1810). In
1858, werd een aanvang gemaakt met de
restauratie. Men kan het vervolg raden.
Ik kwam in de ban van deze gigantische
restauratie, dat was - voor mij - in 1950.
Veel oude natuursteeën moest worden
vervangen, die was geen knip voor de
neus waard!'.
Over de ontwikkeling in de toepassing
van natuursteen, de sfeer van milieube
stendigheid, kan deze Bossche restaura
teur, heel veel vertellen. Alleen al dit
facet is interessant.
Belaagd in driehoek
De opkomst van de chemische industrie
in de jaren zestig vormde in toenemende
mate een aanwijsbare bedreiging voor
bijvoorbeeld kalksteen.
Die was en is niet bestand tegen de
luchtvervuiling. Verhoogde aanslag
door regenwater, dat tegenwoordig
negen-honderste procent aan zuren be
vat is schadelijk voor deze steen, afbrok
kelingsproces.
'Men moet zich realiseren, dat wij in de
driehoek Roergebied, Rotterdam,
Antwerpen, met de Sint Jan liggen. An
dere restauratiematerialen, zoals ba
saltlava, waren nodig':
Wij praten volop in de schaduw van de
St. Jan, die men, - mits de subsidies blij
ven komen - eind 1984 gereed hoopt te
hebben. De 'dokters en verplegers' van
de Kathedraal zijn een half jaar vóór op
het restauratieschema. Herman Teering
is daar terecht trots op.
Hij heeft zich - onder meer - bezig ge
houden met het aanbrengen van vloer
verwarmingen, onder het omvangrijke
zerkenveld (tweehonderd zerken), met
43
