Het huis op de dijkeen sieraad voor Maassluis
'Slechts dat wat men gebruikt, bezit men.'
La Fontaine
135 Waterschappen behoren tot de oudste publiekrechtelijke instellingen in ons land. Geen wonder.
We weten immers hoe belangrijk de waterbeheersing voor onze lage landen is. Met de strijd tegen
een onberekenbare zee, tegen rievieren, die zwellen en omliggende gronden onder water zetten,
is de bevolking, die zich in de vroegste tijden hier vestigde, altijd vertrouwd geweest en zo is het
tot op de dag van heden.
In de bestrijding van de gevaren van het water hebben de waterschappen al in heel vroeg stadium
van ons volksbestaan een belangrijke plaats ingenomen. In het westen des lands kan het
Hoogheemraadschap van Delfland in elk geval terug zien op een geschiedenis van verscheidene
eeuwen. Het is een boeiende geschiedenis, die er gemakkelijk toe zou kunnen leiden er hier wat
dieper op in te gaan. We zullen dat echter niet doen, hoe aantrekkelijk ook. De bestuurlijke
macht van de waterschappen is altijd groot geweest. De bestuurders met hun historische titels als
dijkgraaf, hoogheemraden, hoofdingelanden enzzijn zich van die macht steeds bewust geweest.
Ze kwam o.m. tot uitdrukking in de gebouwen van waaruit de waterschapsbestuurders hun
functie uitoefenden en tot op de dag van heden nog uitoefenen:
In verschillende steden kan men daarvan
opvallende voorbeelden aantreffen. Zo
in Delft, waar het Hoogheemraadschap
van Delfland aan het Oude Delft in een
kostelijk monument (1645) 'regeert' over
een belangrijk deel van de waterhuishou
ding in Zuid-Holland. Intussen is het Ge-
meenlandshuis in Delft niet eens het oud
ste monument dat het Hoogeheemraad-
schap van Delfland bezit. Het Gemeen-
landshuis in Maassluis is ouder. Daarvan
gaat de geschiedenis terug tot 3 januari
1626, toen hoogheemraden en hoofdin
gelanden besloten tot "t maecken ende
vernyewen van 't Gemeenlantshuys op
Maessluys'.
In het register van beschermde monu
menten wordt het als volgt omschreven:
'Rechthoekig bakstenen bouwwerk,
1626, gedekt door een hoog, dwars
schilddak met dakspellen en bekronende
schoorsteen met smeedijzeren bekro
ning. Vensters met natuurstenen kruis
kozijnen, geblokte ontlastingsbogen met
sluitstenen en luiken. In de voorgevel ge
profileerde imposten tussen de vensters
en een rijk gedetailleerd poortje met zij
voluten, engelenkopjes in de zwikken en
gebroken fronton, waarin wapens. Jaar
tal in de kroonlijst van het poortje. In de
voor- en achtergevels sierankers. Tegen
het midden van de achtergevel een veel
hoekige traptoren. Inwendig in de
Hoogheemraadskamer een schouw uit
de bouwtijd en gebeeldhouwde balkcon-
soles. Eiken spiltrap'.
Het Gemeenlandshuis is een van de oud
ste monumenten in Maassluis. Het
kwam in de plaats van het dijkmagazijn,
dat - in 1626 - 'ter neder gevallen ende
vergaen' was. Uit het boekje dat ver
scheen ter gelegenheid van de gereedge
komen restauratie van het Gemeen
landshuis in Maassluis - geschreven door
de chartermeester C. Postma en de voor
lichter Th. W. Westerwoudt- is ons niet
gebleken dat er aan de bouw een bouw
meester of architect te pas is gekomen.
Het in Hollandse Renaissance-stijl opge
trokken pand is het werk van vakbekwa
me handwerkslieden. Cornelis Ghijs-
bertszoon uit Delft nam het metselwerk
aan. Egbart Lenaertszoon maakte de ver
gulde wimpel op de door een kevie of
kooi van ijzer vlechtwerk afgedekte to
ren. Het hardsteenwerk, ter versiering
van het in baksteen gemetselde huis, be
werkte Delflands landmeter Jacob Ma
thijs de Been van Wena.
V oor het interieur timmerdejan de Jonge
o.m. van wagenschot (dunne eiken plan
ken) twee spiltrappen. De gebrandschil
derde ramen waren het werk van Wouter
Lenaertszoon, meester-glaseschrijver te
Maasland. Dezelfde schilderde en ver
gulde het Wapen van Delfland en de wa
pens van dijkgraaf en hoogheemraden in
de kroonlijst boven de toegangsdeur.
Aan de afwerking van het interieur kwa
men overigens nog meer kunstzinnige
vaklieden te pas. Zo maakte Cornelia van
Diest in 1681 een 'stoffatie goutleer den
gront groen' op 170 bladen voor de (gro
te) zaal; een goudleren behang met groe
ne ondergrond dus. Van de inventaris is