Leids Pesthuis en Delfts Arsenaal in verval
Het Pesthuis in Leiden en het Arsenaal in
Delft kunnen onder één noemer worden
gebracht. Beide beschermde monumen
ten herbergen tezamen het Koninklijk
Leger- en Wapenmuseum en de twee ge
bouwen hebben verder gemeen dat ze
ernstig in verval verkeren. En dit laatste
is al meer dan zes jaar het geval. Gevolg
van deze situatie is dat een groot deel van
het museum in het Leidse Pesthuis al ge
ruime tijd voor het publiek is gesloten en
dat de verzamelingen in het Delftse Ar
senaal meer en meer bedreigd worden
door weersinvloeden.
Deze toestand is al lang onderkend. Voor
beide gebouwen geldt dat er ca. twintig
jaar geleden reeds restauratieplannen
werden gemaakt, maar tot nu toe met
bitter weinig resultaat. Zo'n zes jaar gele
den werd in de pers de alarmklok geluid,
maar er gebeurde vrijwel niets. Hierover
ten zeerste verontrust, schreef drs. J. G.
Kerkhoven ons een brief waaraan we in
het hiernavolgende het een en ander zul
len ontlenen. Vooraf echter enkele bij
zonderheden over beide gebouwen.
Het voormalig Pesthuis in Leiden, gele
gen nabij het Academisch Ziekenhuis, is
een sober bouwwerk om een vierkante
binnenplaats en door een gracht omge
ven, gebouwd tussen 1658 en 1661. Bo
ven de ingang bevindt zich een reliëf,
voorstellende de Pest in de gedaante van
een furie (door Rombout Verhulst).
Het Arsenaal in Delft (van de Staten Hol
land en Westfriesland), ook wel Arma-
mentarium geheten, ligt op de punt tus
sen Oude Delft en Geer. Het bestaat
hoofdzakelijk uit twee delen, elk van vier
vleugels om een binnenplaats; het zuide
lijke deel dateert uit 1602, maar is zeer
verminkt door samentrekking van de
bovenverdiepingen in 1751 en door slo
ping van de zeven trapgevels in de 19e
eeuw. Het noordelijke deel dateert uit
1691-'93, waarvan de gevels getooid zijn
met gebeeldhouwde wapens en met een
reliëf van Mars, zittende op krijgstro-
feeën (door Jan Blommendael).
Met betrekking tot het Pesthuis in Lei
den, dat de naam van generaal Hoefer
draagt, schrijft drs. Kerkhoven ons o.m.
het volgende:
"Vanaf 1945 tot eind 1973 was een groot
deel der collecties vaandels, vlaggen, uni
formen, uitrustingen, wapens en voer
tuigen tentoongesteld in het voormalige
Pesthuis. Dit gebouw, eigendom van de daarna ontruimd. Ook de depots die op
gemeente Leiden, werd tot 1940 voor di- zolders waren gevestigd zijn naar elders
verse doeleinden gebruikt. In verband overgebracht. Vervolgens werd in het uit
daarmee werd het herhaaldelijk ver- 1873 daterende gebouw, staande naast
bouwd. Tijdens en vlak na de oorlog zijn het Pesthuis, een geheel nieuwe ten-
er herstelwerkzaamheden uitgevoerd om toonstelling opgebouwd,
het gebouw geschikt te maken als mu- Sedert 1973 is aan onderhoud van het in
seumruimte ten behoeve van de stichting zijn soort unieke Pesthuis weinig of niets
het Nederlands Legermuseum. meer gedaan. Restauratieplannen, reeds
Eind 1973 keurde de Rijksgebouwen- in de jaren zestig gemaakt, zijn telkens
dienst op een paar delen na het gebouw af uitgesteld. Een onderzoek, enige jaren
als tentoonstellingsruimte en de Minister geleden door het architectenbureau
van Defensie, die het gebouw huurt ten Schnieder, Duyvendak en Bakker te
behoeve van het museum, gelastte daar- Amsterdam ingesteld naar de bouwkun-
op ontruiming en sluiting voor het pu- dige toestand van het Pesthuis, bleefzon-
bliek op grond van geconstateerde gebre- der gevolg. Slechts een zeer snelle en
ken en gevaarlijke bouwvalligheid. Op grondige restauratie kan m.i. dit voor
de genoemde ruimte na is het gebouw Nederland unieke gebouw nog redden.
Vanaf de jaren vijftig tot heden toe zijn de
collecties nieuwe resp. moderne wapens,
voertuigen, verbindingsmiddelen, ge
schut, tanks, raketten enz. verenigd
onder de naam 'studiecollectie Militair
Materieel', een afdeling van het Konink
lijk Nederlands Leger- en Wapenmu
seum, opgesteld resp. opgeslagen in het
uit drie gedeelten bestaande gebouw, de
voormalige "s Lands Magazijnen', aan
de Korte Geer. De toestand van het in
beheer bij het Ministerie van Defensie
zijnde rijkseigendom is van dien aard dat
regen en sneeuw hoe langer hoe meer vrij
1 spel krijgen. Daardoor moeten de collec-
het arsenaal in delft (begin 17E eeuw), des, waaronder een zeer kostbare biblio-
d at thans een deel van het leger- en theek van 250.000 delen, met plastic zei-
wapenmuseum herbergt len zo goed mogelijk worden beschermd
foto: delftse post tegen permanent geworden lekkages, die
