Catharijneconvent: monument met
nieuwe toekomst
Het middeleeuwse Catharijneconvent in
Utrecht, dat aangebouwd is tegen de St.
Catharijnekerk, de kerk waarin de aarts
bisschop van Utrecht zetelt, is een
nieuwe „levensperiode" ingegaan. Het is
een rijksmuseum geworden, dat de ge
schiedenis van de christelijke cultuur in
Nederland in beeld brengt. Geen kunst
museum dus, maar een historisch mu
seum. Zoals bijvoorbeeld het Scheep
vaartmuseum een beeld geeft van de Ne
derlandse scheepvaart, zoals het Open
luchtmuseum in Arnhem het leven op
het Nederlandse platteland laat zien,
zoals in het Rijksmuseum te Amsterdam
onze vaderlandse geschiedenis wordt ge
toond en ga zo maar verder, zo haalt het
rijksmuseum Het Catharijneconvent de
godsdienstige geschiedenis van ons volk
voor het voetlicht. Ook die van onze tijd.
Geen kunstmuseum dus daar in het Ca
tharijneconvent. Nu ja, zet meteen maar
een dubbeldik vraagteken. Want dit mu
seum is een oase van pure kunst
genieting. Je ontmoet er figuren als
Geertgen tot Sint Jans, middeleeuwse
beeldsnijders, Jan van Scorel, Pieter
Saenredam tot en met Rembrandt. Je ziet
er het fonkelende werk van goud- en zil
verbewerkers, het stille werk van onze
tingieters en het borduurwerk van onze
naaldkunstenaars, die in het verre verle
den kerkelijke gewaden met fijn goud-en
zilverdraad versierden. De collectie ker
kelijke textilia van het museum is de beste
in Europa. Ook de verzameling boek
banden met schriftkunst, verlucht met
kostelijke miniaturen, is uniek. Nee, je
moet niet zeggen dat het niet zozeer een
kunstmuseum is. Dat is het wèl. Volop.
Intussen: ik begrijp de kenschetsing his
torisch museum wel. Zeker wanneer ik
op de zolderverdieping aandoenlijke
roomse bidprentjes en protestantse zon
dagschoolplaatjes bekijk, alsmede vaan
dels en vlaggen van katholieke en refor
matorische arbeidersbonden. Zelfs een
affiche van het C.D.A. met een portret
van Van Agt ontbreekt niet. Een tegen-
affiche hangt er bij en daarmee is het mu
seum historisch up to date. Gemakshalve
sla ik nu maar over dat er ook een harmo
nium, die cirkelzaag des geloofs, staat
met een zangbundel van Johannes de
Heer. Liever had ik daar een koororgeltje
gezien, een portatiefje of een positief,
waar men op gezette tijden samen met
blaze'rs en strijkers zou kunnen musice
ren, bijvoorbeeld tijdens een koffiecon-
certje op zondagmorgen. Want speellie
den horen er bij in de historie van de
christelijke kerk in dit land. Maar mis
schien is dit toekomstmuziek voor het
Catharijneconvent.
Nog één opmerking over de collectie en
dan hou ik op want ik moet haastig toe
naar de restauratie van de conventsge
bouwen. Er is een speciale zaal uitge
spaard voor de tentoonstelling van een
kleurig altaar uit het Amsterdamse
Maagdenhuis (1787) en een eiken prote
stantse kansel met doophek uit Warder
(N.H.) (ca. 1780). Dit zijn echte monu
mentjes en ze staan harmonieus bij el
kaar. Daarmee komt precies tot uitdruk
king wat de bedoeling is van dit mu
seum.
In het Catharijneconvent zijn drie oude
kerkelijke verzamelingen samenge
bracht. De drie zijn: het Aartsbisschop
pelijk Museum te Utrecht, het Bisschop
pelijk Museum te Haarlem en het Oud-
Katholiek Museum te Utrecht. Het Rijk
interesseerde zich voor de plannen tot
vereniging in één rijksmuseum onder
voorwaarde dat ook de reformatie er bij
betrokken zou worden. Het rijk wilde
zich'namelijk, en terecht, niet vereenzel
vigd zien met een van de vele kerkge
nootschappen in ons land. Aan deze
voorwaarde is voldaan. In 1974 werd de
Stichting Protestantse Kerkelijke Kunst
in het leven geroepen en die leverde een
