4. Gesproken zou kunnen worden van
een afscheidende materiële indeling en
een samenvoegende formele indeling.
5. Dit fundamentele verschil tussen de
genoemde categorieën maakt het moei
lijk, zo niet onmogelijk een gebouw met
behoud van zijn eigen karakter te ver
bouwen van een type dat in de ene cate
gorie valt naar een type dat in de andere
categorie valt. Het is daarom even on
doenlijk een woonhuis uit te breken en er
een kerk van te maken als een kerk te
verkavelen en in woonruimte op te split
sen
Daarmee zou het desbetreffende gebouw
als type in de ene categorie verloren gaan
zonder als type in de andere categorie te
verschijnen: het wordt een verwerpelijk
monstrum.
6. Het voorgaande sluit niet uit dat inci
denteel met inachtname van bijzondere
omstandigheden van tijd en plaats het in
beginsel verwerpelijke toch wel eens toe
laatbaar blijkt te zijn en beminnelijke re
sultaten kan opleveren. Dat kan de
kunstgeschiedenis ons voorhouden.
Maar zulk resultaat vormt toch bepaald
geen aanmoediging om een proces te
doen ontstaan waarbij kerkgebouwen re
gelmatig voor verbouwing tot woon
ruimte worden voorgedragen.
7. Het is met het oog op hun onderhoud
en voortbestaan wenselijk dat architecto
nisch waardevolle en/of stedebouwkun
dig belangrijke kerkgebouwen, die aan
de eredienst zijn onttrokken, een passen
de bestemming krijgen.
In beginsel moet deze bestemming dan
worden ontleend aan de categorie van
gebouwen welke een eenheid van bin
nenruimte vertonen. Zo dit niet mogelijk
zou zijn, ware te overwegen zo een kerk
gebouw zonder bestemming - dus als
museaal stuk - te handhaven dan wel te
amoveren. Het prijsgeven van de bin
nenruimte door verkaveling en indeling
tot woonruimte, kantoorruimte c.d. ter
wijl het exterieur gehandhaafd zou blij—
INTERIEUR VAN DE VONDELKERK
FOTO: HISTORISCH TOPOGRAFISCHE ATLAS
GEMEENTELIJKE ARCHIEFDIENST
AMSTERDAM
ven, leidt tot ontaarding, is cultureel on
aanvaardbaar en in het bijzonder bij gere
gistreerde monumenten - mede als zijnde
tegen de wet - volstrekt verwerpelijk te
achten.
8. Voor de Vondelkerk te Amsterdam is een
plan ontwikkeld dat woon- en kantoorindelin
gen bevat. Op zichzelf reeds uiterst verwerpe
lijk omdat zulk een verbouwing in strijd
zou zijn met het ruimtelijk karakter van het
gebouw, betreft het hier bovendien het werke
lijke meesterwerk van de architect dr. City-
pers, het voornaamste kerkelijke monument
van de neo-gothiek in een volstrekt unieke
stedebouwkundige situatie, zodat, als al ooit
enige kerken tegen beter weten in op de hier
bedoelde wijze verbouwd zouden (moeten)
worden, deze kerk daarvan onder alle omstan
digheden gespaard moet blijven.
De verbouwing van de Vondelkerk volgens
het gepresenteerde plan zon een nog groter
schandaal zijn dan destijds de verkoop van het
oxaal van de Sint Jans te 's-Hertogenbosch.
Een schanddaad die toen leidde tot het ontstaan
van onze monumentenzorg en die thans de
vraag zou oproepen of deze monumentenzorg
nog ergens toe dient.
A. Evers
145
