Veel,ürgente gevallen" in
Gelderland
Met vallen en opstaan bouwt Gelderland aan een monumentenbeleid. Het ziet ernaar uit,
dat het hier en daar van de grond kan komen. Enkele gemeenten hebben een moderne
monumentenverordening en het provinciaal bestuur wijdde in zijn beleidsplan pakkende
passages aan de zorg voor monumenten in stad en land. Maar dit alles vormt in de
praktijk van alledag geen sluitende bescherming. Er sneuvelt veel in de draaikolk van
moderne ontwikkelingen. Als de tipgevers van Heemschut in Gelderland - zo'n 50 mensen
tijdig de komst van de sloper signaleren, dan kan er nog een reddingsactie op touw
worden gezet.
Voorzitter mr. W. W. Hopperus Buina van de Provinciale Commissie van de Bond
Heemschut in Gelderland: ,,Het is juist om ons op die momenten te zien als een
brandweer die zich inspant voor het cultureel erfgoed. We hebben niet veel materieel. Maar
als je er op tijd bij bent, kun je ook met een kleine spuit veel doen. De bestuurders kunnen
erop rekenen dat wij een actiegroep zijn die van veel op de hoogte is en die netjes en
efficiënt probeert te werken."
108 hardstenen muurpompje in de
Stcenstraat.
In Sas van Gent zijn restauratie-objecten
het grote gebouw aan de Westkade, be
kend als „het oude klooster" en de water
poort, maar men is er nog niet mee be
gonnen helaas. Aardig lijkt ons te ver
melden, dat in deze regio verscheidene
kerken gebruikt worden voor het geven
van concerten; in Kloosterzande kent
men in navolging van grote steden in
Holland, ook koffieconcerten.
In Aardenburg werden na 1945 (die da
tum keert in het Zeeuwse steeds weer)
o.a. gerestaureerd de Kaai- of
Westpoort, „De Gouden Eykel", ,,De
Krabbe", „De Zwarte Haan", het Wees
huis („De Meiboom"), alle aan de West
straat, de Sint Baafskerk met toren en in
Sint Kruis de kerk en toren. Dringend
nodig zijn de restauratie van (opnieuw)
de Kaaipoort in Aardenburg en de toren
te Sint Kruis. Wenselijk is de restauratie
van de stadswallen (1604-1625) van Aar
denburg, aldus B. en W. van deze
gemeente.
Voor Sluis gelden als voornaamste res
tauratiewerken in de afgelopen tien jaar
die aan de stadswallen en stadspoorten,
maar door gebrek aan financiële midde
len is men daar nog altijd niet mee klaar.
Het gemeentebestuur heeft de laatste tijd
bovendien nogal wat aandacht geschon
ken aan landbouwobjectcn en molens.
De open standerdmolen in Retranche-
ment werd door de gemeente Sluis aan
gekocht. Restauratie hiervan is noodza
kelijk. Als je- wat nauwkeuriger en meer
cijfermatig - de balans opmaakt van het
monumentenbezit van Zeeland en van de
restauratie-activiteiten, dan is het duide
lijk dat er in deze „uithoek" van ons land
echt heel wat valt te beleven, meer dan
menigeen waarschijnlijk verwacht. En
vergis u niet, het Zeeuwse meisje van de
Ster-reclame bestaat echt nog. Ga bijv.
maar eens kijken op marktdag in
Middelburg.
v.d.W.
Technisch adviseur W. van Keulen
onthult de tactiek, die in samenwer
king met de provinciale commissie is
ontwikkeld. „Het liefst gaan we pre
ventief in de slag. We proberen veel
van tevoren te regelen. Eigenlijk zou
het werk van Heemschut altijd in het
begin van een bestemmingsplanfase
moeten gebeuren. Zover is het nog
lang niet. Vandaar dat we het jammer
genoeg moeten zoeken in bezwaar
schriften, verzoeken om overleg en
soms een brief-op-poten als dat nodig
is.".
De lijst van urgente gevallen van
Heemschut in Gelderland is groot. Een
bloemlezing begint - willekeurig - met
de provinciale hoofdstad Arnhem: Een
correspondent heeft gemeld dat dc sin
gels worden aangetast. Projectontwik
kelaars kopen er historische panden en
na verloop van tijd vallen er gaten in
het stadsbeeld langs de singels. Ze
worden niet zo lang daarna opgevuld
met nieuwbouw, hoger dan de histori
sche bebouwing die er staat. De har
monie van de Arnhemse singels ver
dween zo op veel plaatsen.
Culemborg, één van de historische be
zienswaardigheden in Gelderland, trok
de aandacht van Heemschut op een
moment waarop leken dit niet zouden
vermoeden. Vlak voordat deze stad be
schermd stadsgezicht ging worden, ge
beurden er vreemde dingen. „In een
aantal gevallen is er toen veel ge
sloopt," weet de technisch adviseur.
Een ander knelpunt in het Gelderse Ri-
Bronnen o.a.:
Jan en Annie Romein: De lage landen bij de zee.
Ratnalho Ortigao: Holland 1883.
dr. N.J. M. Nelissen en drs. C. L. F. M. de Vocht: Monument en
landelijk gebied.
dr. N. J. M. Nelissen: Monument en samenleving.
Noortje dc Roy van Zuydewijn: Verschanste schoonheid.
Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
F. Nagtglas: Eigen Haard 1876.
Nescio: De uitvreter.
