In Zuid-Holland: een bijna bovenmenselijke taak
78
Wat oppervlakte aangaatis Zuid-Holland
met plm. 2830 km2 de vijfde in de rij van elf
Nederlandse provincies. Toch woont hintten
de Zuidhollandse provinciegrenzen, zoals die
vooralsnog zijn vastgesteld rondom vasteland,
eilanden en waarden, zowat een kwart van de
totale Nederlandse bevolking. De
woondichtheid is veel meer dan 1000 zielen
per vierkante kilometer.
Dat het begrip RANDSTAD hier een
belangrijke factor is, spreekt vanzelf. Een
voornaam deel van de provincie is stadsgebied:
Rotterdam en de conglomeraties langs Nieuwe
Waterweg en grote rivieren, Den Haag met
zijn verreikende vangarmen in ruime
omgeving, Leiden, Delft, Dordt en de
,drechtsteden" tot en met Gorkum. Wie per
trein of auto door Zuid-Holland raast of
aandachtig reist, ziet overal torenhuizen
verkeersbruggen, lichtmasten en nog veel
andere symbolen van wat men ,,de
vooruitgang" pleegt te noemen om maar
liever niet te spreken van de talloze
knekelvelden vanheilige koe"-resten, één en
al droefenis. Als er één provincie in ons
vaderland is, waar de Bond Heemschut 'een
bijna bovenmenselijke taak heeft te vervullen,
dan is het wel Zuid-Holland.
Dc provinciale commissie van onze Bond
mag zich echter gelukkig prijzen, dat zij
haar taak (bescherming van schoonheid
en waardigheid van landschappelijk en
stedelijk erfdeel) kan uitvoeren met me
dewerking van een groot aantal bestuur
lijke lichamen en in niet geringe mate ook
van heel veel particuliere instellingen.
Rijk, provincie en gemeenten doen wat
zij kunnen (niet altijd, jammer genoeg,
ook niet altijd voldoende), maar zonder
de hulp van regionale en plaatselijke ver
enigingen en genootschappen en landelij
ke maatschappijen (stichtingen) als Hen-
drick dc Keyser, Dc Hollandsche Molen,
de Nederlandse Kastelenstichting - om
maar enkele invloedrijke te noemen - zou
het er voor onze, in deze vaak erg slordi
ge samenleving, slecht uitzien.
Een blik op de lijst van samenwerkings
verbanden (meer dan 55), die Heemschut
alleen al in deze ene provincie onder
houdt, is voldoende om te beseffen hoe
véél er gebeurt en op hoe verschillende
terreinen. We lezen dan dc namen van
historische genootschappen, stichtingen
en verenigingen tot bescherming van
stads- en dorpsgezichten. Het gaat om
van alles en nog wat: Leidsc hofjes, Briel-
se woonhuizen. Delft binnen dc veste,
Alblasserwaardse en Flakkeese molens,
oude torens als in Warmond en brokjes
stadsmuur in een plantsoen te Schoonho
ven enz. Ook is er een coördinatiecom
missie Dijkverzwaring - zwaarwegend
probleem op de balans van landschapsbe
houd en veiligheid. In de periode februari
'77 - september '78 behandelde de pro
vinciale commissie Zuid-Holland een 70-
tal gevallen van allerhande belang: klein
en groot; van een koepeltje op de stads
muur van Vianen en een ouderwets pers-
gasfabriekje aan dc Vliet in Voorburg tot
omvangrijke projecten als het Koekamp
viaduct te 's-Gravcnhage of de stations
uitbreiding in Gouda. Sommige gevallen
vergen een nogal langdurige behande
ling, die waarlijk niet van een leien dakje
loopt. Men spreekt dan van „gevoelige
situaties", meestal bij nieuwbouw die af
braak of verminking van waardevolle be
bouwing vereist. Grote voorzichtigheid
moet dan in acht worden genomen, want
„ons milieu" is dikwijls even kwetsbaar
als een porseleinwinkel.
In dc genoemde periode liepen vier ge
vallen, waarvoor dc provinciale commis
sie zich inspande, op een mislukking uit.
Deze gevallen betroffen o.m. aanbouw-
plannen bij de Rotterdamse St. Laurens-
kerk (kostbare schrijn in een foeilelijke
omgeving) en aan het Raam te Gouda
(niet te verwarren met de „Goudse gla
zen" die onaantastbaar zijn). Hier kreeg
Heemschut niet wat het verlangde. Maar
goed: daartegenover konden mooie suc
cessen worden geboekt, zoals in Leiden,
Woerden, het Overschiese Veerhuis, het
al genoemde Koekampviaduct in Den
Haag, de opruiming van het autokerkhof
bij Vianen en het behoud van het zgn.
Klooster te Woerden. Verscheidene
objecten konden ook weer op de Monu
mentenlijst worden geplaatst; altijd een
gevoel van wat meer veiligheid voor al-
