'M
heemschut
Vierhonderd meer
Kijken naar monumenten
in Nederland
Jaargang 56
no. 2 februari 1979
Maandblad van de
Bond Heemschut
Opgericht in 1911
Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Juliana
Eindredacteur:
J.E. van der Wielen
HEEMSCHUT verschijnt 10 keer
per jaar
Alle correspondentie betreffende
de redactie van het tijdschrift:
Secretariaat van de Bond
Heemschut
Korenmetershuis
Nieuwezijds Kolk 28
1012 PV Amsterdam
Postbus 10525
1001 EM Amsterdam
Postgiro 124326
Tel. (020)22 52 92
Alle correspondentie betreffende
advertenties: B.V. 't Koggeschip
Postbus 1198
1000 BD Amsterdam
Tel. (020) 22 97 21
BOND HEEMSCHUT
Lidmaatschap per jaar:
individuele leden 40,
mogelijkheid van reductie
voor 65+ en 25- 20,
donateurs niet-indiv. leden 55,
losse nummers (incl. porto) 3,70
Uit de inhoud:
25 Koepels in de Vechtstreek
29 Het Bossche
Uilenburgkwartier
33 Utrechtse stegen in het slop
35 Bezonde mini-monumentjes
39 Stads- of
athenaeum-bibliotheek in
Deventer
41 Op de lijst
43 Een monument van
weldadigheid
Foto omslag:
De koepel van „Vredenhof" te
Loenen aan de Vecht
Dank zij vriendelijke bemiddeling heb
ben we de beschikking over de statisti
sche cijfers uit. 1977 betreffende het aan
tal monumenten, dat op grond van art. 9
van de Monumentenwet definitief be
schermd is. In totaal bedroeg het aantal
definitief beschermde monumenten uit.
1976 40.463. In 1979 is dit cijfer gegroeid
tot 40.845. Er was in dat jaar dus een
toeneming met ca. vierhonderd. We
kunnen ons daarover uiteraard alleen
maar verheugen, zeker omdat we, on
danks het ontbreken van officiële gege
vens, nu reeds weten, dat het afgelopen
jaar een voortgezette toeneming te zien
heeft gegeven, mogelijk zelfs met een
nog groter aantal dan in 1977.
In de procentuele verdeling over de pro
vincies is in het monumentenbezit nau
welijks verandering gekomen. Utrecht
ging, gerekend naar het landelijk percen
tage met 0,1 pet. achteruit, Noord-Bra
bant daarentegen zag haar percentage
met 0,1 pet. stijgen. In totaliteit ging de
provincie Utrecht echter niet achteruit:
2877 (uit. '77) tegen 2864 eind 1976. De
toeneming in Noord-Brabant is aanmer
kelijk groter dan in Utrecht: 2606 tegen
2549. In Utrecht is het aantal kerken, dat
beschermd is, afgenomen van 114 naar
103. Ook het aantal „gebouwen en
woonhuizen" daalde, nl. van 1901 naar
1897. Daarentegen nam in die provincie
het aantal beschermde boerderijen toe
van 437 tot 451.
In de ontwikkeling in Noord-Brabant is
het meest opvallend de toeneming van
het aantal beschermde kerken of delen
daarvan. Ook bleken in die provincie
zo'n twintig boerderijen in 1977 alsnog
voor bescherming in aanmerking te ko
men. Zo nam het aantal monumenten,
dat bescherming geniet in Noord-Bra
bant toe van 2549 tot 2606, hetgeen de
Brabanders stellig deugd zal doen.
Noord-Holland spant want het monu
mentenbezit betreft, nog steeds de kroon
(11.187 uit. 1977). Die provincie kan die
eerste plaats natuurlijk niet meer verlie
zen. Het verschil tussen Noord-Holland
en de tweede provincie in de ranglijst:
Zuid-Holland, is zelfs niet meer te over
bruggen. Zuid-Holland had uit. 1977 in
totaal 6.866 beschermde monumenten.
'Voor wat beschermde overheidsgebou
wen betreft steekt Zuid-Holland echter
boven Noord-Holland uit, al is het ver
schil niet groot. Overijssel is de provincie 22
met de meeste beschermde verdedi
gingswerken, op de voet gevolgd door
Gelderland en Zuid-Holland. Heel op
vallend is, dat Friesland voor wat de be
schermde kerken aangaat, de eerste plaats
bezet: 310, welk getal echter uit. 1976 op
335 stond. Limburg is een goede tweede
met 306 tegen 333 uit. 1976. In andere
provincies is het aantal beschermde ker
ken ook achteruitgegaan, zodat het lan
delijk totaal uit. 1977 op 2202 stond tegen
2376. Dat is wel een bedenkelijk verschil,
waarvan de oorzaken nog steeds te zoe
ken zijn bij de ontvolking van de oude
stadscentra en de vermindering van het
aantal praktizerende gelovigen.
Een verheugende ontwikkeling, die zich
ook in het afgelopen jaar heeft voorge
daan, geven de waterbouwkundige wer
ken, zoals sluizen, te zien. Uit. 1977 wa
ren daarvan 375 objecten beschermd
krachtens art. 9 van de Monumentenwet.
Een jaar eerder bedroeg dit aantal nog
precies 300.
Over cijfers m.b.t. de gemeenten be
schikken we nog niet, maar overzien we
het geheel, dan is er zeker reden tot enige
tevredenheid, al willen we daaraan on
middellijk toevoegen, dat het onderhoud
èn de restauratie van ons monumenten-
bezit ons voortdurend zorg blijven ba
ren. Die zorg neemt eerder toe dan af,
maar we weten het: de overheid moet elk
dubbeltje omkeren. w,
v.d.W.
Onder auspiciën van de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg verschijnt begin
april een boek over stads- en dorpsge
zichten, woonhuizen, kastelen, buiten
plaatsen, kerken, boerderijen, molens,
stations, stoomgemalen, vuurtorens enz.
Dit boek, uitgever Bosch en Keuning,
144 pagina's, 300 foto's, winkelprijs
19,50, kan door onze leden op twee
manieren worden verworven: door het
nu reeds te bestellen tegen een geredu
ceerde prijs van 16,50 (inclusief porto
kosten), over te maken op postgiro
124326 t.n. v. De Bond Heemschut onder
vermelding van „Monumentenboek",
of door twee nieuwe leden aan te bren
gen, waarna u het boek t.z.t. gratis zult
ontvangen.
