ningshoeve met brouwerij te BERKEL
Enschot (eind 19e-eeuw) is eveneens
op de aanvullende lijst gebracht.
In LOSSER kwamen o.m. de boerderij
„Het Gewaarde Erve Honiglo" (Sak
sisch type) en de Erve „De Lange Wig-
ger" (midden 19e eeuw) op de lijst. Bo
vendien kwamen in deze gemeente negen
grenspalen (de oudste uit de 14e eeuw) op
de beschermingslijst, alsmede zeven zgn.
markstenen, alle geplaatst in de late mid
deleeuwen.
In OVEZANDE (gem. Borssele) kwam de
vermoedelijk 18e-eeuwse boerderij aan de
Kolaardsweg 1 voor bescherming in
aanmerking. In GRONSVELD was dat het
geval met „De Beuk", een uit 1849 date
rende, in mergel opgetrokken boswach
terswoning. Overigens werden nogal
wat typische Limburgse boederijen,
zoals de „Schrevershofin MAAS-
BRACHT, waarvan de geschiedenis te
ruggaat tot de 14e eeuw, op de lijst ge
bracht.
Een vermoedelijk 19e-eeuws houten huis
(gerabat) aan de Langesingel in BRIELLE
is uit een oogpunt van militair-histori
sche waarde voorlopig tot beschermd
monument verklaard. Het monumen-
tenbezit van Leiden werd met zes objec
ten uitgebreid, gelegen aan de Haagweg,
de Kuipersteeg en de Oude Vest, terwijl
de begraafplaats,Groenesteeg" op de de
finitieve lijst is gekomen. In WlNDES-
HAL EN TRAPPEHUIS IN HUIZE
.ZWAANSWYCK" IN NIGTEVECHT; THANS
BESCHERMD
FOTO: RIJKSDIENST V.D.
MONUMENTENZORG
HEIM (gem. Zwolle) is een blok van vijf
diaconiewoningen, plaatselijk bekend als
„De Bethlehem" (omstreeks 1869), o.a.
uit oudheidkundige waarde beschermd
geworden. Voor Bergen op Zoom is
het zeker van betekenis, dat de voorma
lige vleeshal aan de Grote Markt nu be
schermd is. Dit object werd voor 't eerst
in 1377 vermeld. Bij de beschieting van
de stad in 1747 werd het pand nogal
beschadigd, maar hersteld. In VOGEL
WAARDE (gem. Hontenisse) kwam op
de lijst de in 1860 gebouwde en na brand
in 1870 herbouwde (ontwerp arch. P.
Soffèrs) driebeukige, in baksteen opge
trokken neo-gotische kerk op de lijst.
Opvallend in de stapel is het station in
HORST, dat voor bescherming in aan
merking is gekomen. Inwendig gemo
derniseerd, maar het gebouw stamt nog
uit de tijd van de Staatsspoorwegen.
Het aantal monumenten van bedrijf en
techniek, dat voor bescherming in aan
merking komt, is o.a. uitgebreid met de
voormalige luciferfabriek van Mennen in
Eindhoven.
Behalve de Oranjesluizen is in AMSTER
DAM in het Museumkwartier een aantal 42
interessante bouwwerken op de lijst ge
plaatst. In de eerste plaats noemen we het
gebouw, waarin tot voor kort de Rijks
postspaarbank was gevestigd (1899-1901
door D. E. C. Knuttel). Verder de villa's
aan de Hobbemastraat 12 (1902 door A.
W. Weissman), aan de Honthorststraat
20 (Ed. Cuypers) en de in dezelfde straat
gelegen brandweerkazerne (H. Leguyt),
het hoekpand Jan Luykenstraat 2-2a, de
villa Museumplein 4 (1925 door J. de Bie
Leuveling Tjeenk), de villa Museum
plein 9 (1908-1911 doorjos. Th. J. Cuy
pers) en het in de Tenierstraat staande
pand, dat oorspronkelijk als ziekenhuis
werd gebouwd doorjos Th. J. Cuypers
enjan Stuyt. Van geheel andere aard: het
grafmonument uit ca. 1890 voor Oscar
Carré en zijn familie.
Hattem kreeg er 21 beschermde objec
ten bij, zoals in de Achterstraat de
voorm. synagoge, een voormalige, uit
het begin van deze eeuw daterende veld-
oven aan de Gelderschedijk, een tuin
huisje aan de Kleine Gracht, een 16e-
eeuws pakhuis aan de Knorrenburger-
straat 2, enige al dan niet voormalige
stadsboerderijen en de „Spaanse Gra
ven", voormalige schans, welke ver
moedelijk omstreeks 1600 ten tijde van
prins Maurits is aangelegd.
Weer een heel ander object, dat be
schermd werd: de Sint Martinustoren in
Gorinchem en zulks vanwege het
klokkenspel, waarvan 19 klokken in 1678
gegoten werden door M. de Haze.
In Driebergen-Rijsenburg kwamen
op de definitieve lijst o.a. Huize Catha-
rina (2e helft 19e eeuw), „Nijendal"
(1857?), de „Horst" (plm. 1860, maar in
eerste kwart 20e eeuw tamelijk sterk ge
wijzigd), „Veldzicht" (plm. 1860) en het
tempeltje in het Willinkspark (naar een
ontwerp van C. B. Posthumus Meyesjr.
en met beeldhouwwerk van Petrus Kly-
sens van den Bossche en een zekere Cre-
vels). Ook definitief op de lijst kwam de
in 1912 in Goes gebouwde watertoren.
Hetzelfde geldt voor de voorm. HBS aan
de Paardenmarkt in Alkmaar, voor het
landgoed „Vredenoord" (met ijskelder)
in RIJSWIJK Z.H. en voor het voorm.
stoomgemaal (1870) aan de Van der
Woudekade in VOORBURG. Niet min
der dan 18 boerderijen in Den Dungen
(N.Br.), waarvan een enkele uit de 17e
