Stads- of Athenaeum-bibliotheek in Deventer
39 Prins Claus heeft onlangs de Stads- of
Athenaeumbibliotheek in het voorma
lige Buiskensklooster geopend. Deze bi
bliotheek verhuisde deels al in 1971 naar
Klooster-Zuid en thans is na restauratie
ook Klooster-Noord in gebruik geno
men. De huisvesting van deze bibli
otheek komt historisch gezien, aardig
met de geschiedenis van deze instelling
overeen.*)
In 1560 kocht Deventer een pastoorsbi
bliotheek en stichtte daarmee de stadsbi
bliotheek. Bijna veertig jaar later werd de
bibliotheek uitgebreid met de geconfis
queerde boeken van vele kloosters. Na de
oprichting van een Athenaeum in Deven
ter (1630) kreeg de bibliotheek de functie
van Athenaeumbibliotheek. Een groot
deel van de Academiebibliotheek van
Harderwijk werd in 1820 verworven. In
1879 werd de Athenaeumbibliotheek
opgeheven; de boekerij bleef Stadsbibli
otheek. Van de wetenschappelijke ver
zameling maakt ook een collectie oude
handschriften en drukken deel uit.
De geschiedenis van het Buiskenskloos
ter, waarin de stadsbibliotheek nu geves
tigd is gaat terug tot de 14e eeuw, toen de
Deventer kerkdiaken Geert Grote in 1379
zijn woning beschikbaar stelde voor
vrome vrouwen (begijnen). Zonder de
specifieke kloostergeloften van kuisheid,
armoede en gehoorzaamheid te hebben
afgelegd vormden deze vrouwen in dit
Meester Geertshuis in de Bagijnenstraat
de eerste lekengemeenschap van vrou
wen, het eerste huis van de „zusters van
het gemene leven". Geert Grote's idealen
trokken vele volgelingen en er ontston
den meer leefgemeenschappen, ook van
mannen. Een van deze leefgemeenschap
pen van leke-vrouwen vestigde zich in de
tuinen achter de bewoning van de Papen
straat. Hun vestiging heette het Buis-
kenshuis - de volksmond noemde haar
ten onrechte het Buiskensklooster of
kortweg Het Klooster. Dit huis was ge
noemd naar een zekere Reinier Buisken,
die kort na 1400 de materiële grondslag
legde voor deze vrome leefgemeenschap.
Als hemelse patrones werd Sint Agnes
gekozen.'Het Buiskenshuis groeide lang-
De gegevens voor dit artikeltje zijn
ontleend aan een publicatie, die ter gele
genheid van de opening na de restauratie,
is verschenen.
zaam uit tot een complex met bedehuis een noordelijk en een zuidelijk deel ge
en begraafplaats. Het bedehuis werd om- scheiden complex werden opgesplitst en
streeks 1500 opgetrokken. Deze kapel is gebruikt voor vele, uiteenlopende be
thans nog ten dele aanwezig in het noor- stemmingen. Zo was in het zuidelijk deel
delijk deel. In de 16e eeuw moet het in de 17e eeuw een lommerdhouder ge-
Buiskenshuis hebben bestaan uit een toe- vestigd. Tot 1912 was er de Stedelijke
gang met stal aan de Noordenbergstraat, Bank van Lening gevestigd. Later waren
uiteen kapel met aangrenzende slaapzaal, ero.a. een café, de Arbeidsbeurs, de Raad
uit een eetzaal met belendende keuken, van Arbeid, een vestiging van een meik
uit een zgn. werkhuis en een brouwerij. bedrijfen een mandenmakerij gevestigd.
De godsdientstroebelen en de zegetocht Dit zuidelijk deel werd in de jaren 1970-
van het protestantisme, met name van 1971 gerestaureerd. Tot het najaar 1978
het Calvinisme, maakten langzaam een was er de Stads- of Athenaeum bibli-
einde aan Buiskens vrome stichting. In otheek in gevestigd; thans verleent het
1640 werd dwars door het complex een huisvesting aan de Gemeentelijke Ar-
straat aangelegd, later Klooster ge- chiefdienst.
naamd. Daartoe werd een klein deel van In 1870 werd het Noordelijk deel ingrij-
de bebouwing aan de Papenstraat en aan pend verbouwd. Ook dit deel heeft tal
de Noordenbergstraat gesloopt. De res- van bestemmingen gekend, zoals een
terende gebouwen van het sindsdien in turfpakhuis, een glasblazerij, een kazerne
