Koepels in de Vechtstreek
25 Wanneer wij oude afbeeldingen bekijken van de Vecht (Utr.) dan valt het op, dat de oevers van
deze rivier bezaaid waren metspeelhuizen", zoals de koepels ook wel werden genoemd. Het
moeten er wel een paar honderd zijn geweest, van uiterlijk variërend van eenvoudige, door de
dorpstimmerman vervaardigde optrekjes tot ware barokjuweeltjes. Wat ons nu nog rest zijn 34
koepels, meestal gelegen langs de oevers van de Vecht, de Angstel (een vroegere Vechtarm) of
het Gein, maar ook wel langs een drukke weg of achter in tuinen met uitzicht over de velden.
Het woord „theekoepel" duidt aan, dat
het theedrinken - in de 17e eeuw nog
nieuw - in elk geval één van de bestem
mingen was. Verder laat zich raden wat
er zich nog meer in zo'n afgelegen op
trekje kon afspelen. Een sociale gezellig
heidsfunctie had zo'n koepel stellig ook,
omdat men in elk geval uitzicht had op
water of weg en dus de komende en
gaande man kon gadeslaan, beter dan van
het meer terug liggende huis uit.
De commissieleden, die zich met de sa
menstelling van het boek over de koepels
aan de Vecht bezighouden, meten alle
nog bestaande koepels, in welke staat zij
zich ook bevinden, nauwkeurig op. Inte
ressante details krijgen daarbij bijzondere
aandacht. Zowel van het totaal als van
details van het landschappelijke of ruim
telijk aspect worden foto's genomen.
Voor de beschrijving van de koepels
wordt in archieven gedoken voor oud
heidkundige bijzonderheden.
Bij onze rondgang viel het ons pijnlijk op
hoe droevig het op het ogenblik met de
meeste koepels gesteld is. Een enkele,
grote koepel, wordt als woning voor een
alleenstaande gebruikt. Twee andere
dienen als muziekkamer. Weer andere
zijn wat karig gemeubileerd en zullen 's
zomers wel worden gebruikt. De meeste
koepels echter - o schande - zijn opslag
plaats voor rommel en tuingereedschap.
Gelukkig valt in deze situatie de laatste
jaren een kentering waar te nemen. Ver-
1. EEN OUDE PRENT VAN BREUKELEN AAN
DE VECHT. DUIDELIJK ZIJN DE KOEPELS TE
ZIEN
Enige tijd geleden kwam ons ter ore,
dat de heer B. O. van den Berg,
BNA/BNI te Maarssen een studie
heeft gemaakt over koepels in de
Vechtstreek. We vroegen hem toen
voor ons tijdschrift een artikel over dit
onderwerp te schrijven. Men treft het
hierbij aan. Het is gebaseerd op de
studie, die in 1979 in boekvorm zal
verschijnen.
Het initiatief tot de studie werd ge
nomen door de „Commissie voor de
Vecht en het oostelijk en westelijk
plassengebied", welke commissie
zich beijvert voor het behoud van het
karakter van de Vechtstreek. Enkele
leden van de commissie, onder wie de
heer Van den Berg kregen de op
dracht - in 1975 - een boekwerk over
de koepels in de Vechtstreek samen te
stellen. We zijn de heer Van den Berg
bijzonder erkentelijk, dat hij bereid
was uit het bijeengebrachte studiema
teriaal bijgaand artikel voor ons tijd
schrift te schrijven.
