Historische Kern van
Roosendaal
'Mmi
Groeneveld
Foto: Rijksdienst
v.d. Monumenten
zorg/Staatsbosbeheer
nige wijze dat de interne architectuur zicht
baar blijft. Er komt een blijvende expositie:
herleving van het vroegere bosbouwmu-
seum, inclusief het verdwenen museum van
de Heidemaatschappij. Deels zal het huis
als dienstgebouw voor Staatsbosbeheer
worden ingericht.
In een vroeg stadium, toen aan een andere
bestemming werd gedacht, meende men
met 438.000 de verbouwing en inrich
ting tot stand te kunnen brengen. Acht jaar
later raamde de Rijksgebouwendienst de
restauratie op 3,15 miljoen en nu denkt
men uiteindelijk ca. zes miljoen gld. nodig
te hebben. Dit bedrag komt niet ten laste van
Monumentenzorg of van de Rijksgebou
wendienst, maar uit eigen fondsen van
Staatsbosbeheer. De uitvoering van het
werk is toevertrouwd aan B. V. Aannemers
bedrijf Woudenberg te Ameide. Het zal in
fasen worden uitgevoerd.
v.d.W.
De gemeenteraad van Roosendaal en Nis
pen stelde eind 1973 een Monumentenver-
ordening vast. Om op verantwoorde wijze
uitvoering te kunnen geven aan die verorde
ning werd het noodzakelijk geoordeeld te
beschikken over een goede inventarisatie
van gebouwen, stadsgezichten e.d. Met
deze inventarisatie heeft zich een ambtelijke
adviesgroep belast, die onlangs een deel
rapport heeft uitgebracht over de historische
kem.
Niet alleen is dit rapport keurig verzorgd,
maar bovendien getuigt het o.i. van grote
deskundigheid en warme belangstelling
voor de monumenten in deze Brabantse ge
meente, die zo dicht tegen de grens met
België aanligt.
In totaal worden veertien monumenten met
een korte karakteristiek (stijl en tijdperk)
beschreven. Het oudste bewaard gebleven
monument is de toren van de St. Janskerk,
in de kem een 14e of 15e eeuws bouwwerk,
dat in de 16e eeuw werd ontmanteld, ver
hoogd en gedekt door een lage vierzijdige
spits, die in 1839 is vervangen door een
open achtkantige koepel. In de toren bevin
den zich twee oude klokken: een in 1635
door Antoine Courbillot gegoten, de ander
in 1640 door Martin Marchal.
Het raadhuis werd gebouwd tussen 1530 en
1534. In 1572 uitgebrand; in 1578 proviso
risch voorzieningen getroffen en in 1616
hersteld. Het bordes is uit 1730. Oorspron
kelijk was het raadhuis van trapgevels aan
voor- en zijkanten voorzien, die in 1808-
1809 vervangen werden door een dwars
schilddak met gekoepelde dakruiter en fron
ton; ook het bordes vervangen: de gevels
zijn sedertdien gebosseerd gepleisterd.
In 1898-1899 werd het raadhuis opnieuw
verbouwd en van een dakkapel aan de voor
zijde voorzien. Tot 1936 was het in gebruik
als raadhuis, daarna tot 1974 ook als mu
seum en gemeente-archief. Het raadhuis
blijkt een interessant interieur te hebben. In
de raadzaal bevindt zich een zwart gepo
lijste hardstenen schouw in Lodewijk XV-
stijl door M. Danco uit Antwerpen (1752).
Tegen de noordmuur bevindt zich een eiken
koorbalustrade (1634), afkomstig uit de r.k.
kerk van Nispen. De klok in de dakruiter is
in 1603 gegoten doorComelis Janssens. In
de oostgevel is een hardstenen grafzerk van
het gezin Vosbergh (omgekomen in 1662)
ingemetseld. In de zuidgevel is ingemetseld
een hardstenen grafzerk van Marienus Cuy-
pers (overleden 1768), afkomstig uit Essen.
Het rapport wordt afgesloten met een so
bere, maar wel gedetailleerde beschrijving
van de historische stadskern van Roosen
daal, die in de Tweede Wereldoorlog voor
oorlogsgeweld werd gespaard, ofschoon de
stad tussen 1940-1945 elders wel van bom
bardementen en beschietingen te lijden
heeft gehad.
De oudst bewoonde kem der gemeente is
het kerkdorp Nispen, voor het eerst ge
noemd in 1157 in een oorkonde van de abdij
Tongerlo. Deze oorkonde bevestigde de
schenking van Amoud de Brabander aan de
genoemde abdij van nagenoeg het gehele
grensgebied van Roosendaal en Nispen met
de huidige Belgische gemeenten Essen,
Kalmhout en Nieuwmoer. In de 12e eeuw is
er van Roosendaal nog geen sprake. Eerst in
1266 blijkt er een permanente bevolking
aanwezig. In 1268 werd er een kapel ge
bouwd op de plaats genaamd „Roosen-
dale". Tot zover enige notities uit de histo
rische beschrijving in het rapport.
v.d.W.
De toren van de St. Janskerk te Roosendaal
171
