Op de lijst
Het aantal objecten, dat in een periode van
ca. twee maanden op de (voorlopige) lijst is
gekomen, is zó groot, dat we, in tegenstel
ling tot wat onze gewoonte is, ditmaal een
samenvatting moeten geven.
Met name het aantal boerderijen, dat in
korte tijd onder de bescherming van de Mo
numentenwet is gebracht, is bijzonder
groot. Overigens troffen we onder de opga
ven, die de Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg ons trouw toezendt, een aantal bij
zondere objecten aan, waaraan we in deze
kolommen de voorrang zullen geven.
Culemborg, dat sedert 1318 stadsrechten
bezit, is nu aangewezen als beschermd
stadsgezicht, omdat ,,de stad, bestaande uit
Havendijk, oude stad, Nieuwstad en voor
malig kasteelterrein, met haar stelsel van
straten, pleinen en grachten, monumentale
t'*»V*V
Culemborg kreeg beschermd stadsgezicht;
op de achtergrond het stadhuis (16e eeuw)
bebouwing en beplanting in het open rivier
landschap een beeld oplevert, dat van alge
meen belang is vanwege de schoonhied en
het karakter ervan". Culemborg had al een
aantal beschermde monumenten: stadhuis
(16e eeuw), Vishal (1787), Lanksmeer-
poort (14e, resp. 16e eeuw), Herv. Kerk
(deels uit begin 15e eeuw), Luth. Kerk
(1839), Elisabeths Weeshuis (midden 16e
eeuw) en nog verscheidene woonhuizen,
enz.
Als een tegenhanger van Culemborg zou
men kunnen noemen de Tuinwijk in Haar
lem, tussen 1920 en 1922 gebouwd door
architect ir. J. B. van Loghem; het gaat
hierbij om woningen aan de Spaamelaan,
Tuinwijklaan, Vijverlaan en Zonnelaan.
In Putten (Gld.) kwam het opvallende
landhuis Groot Spriel (1880) op de aanvul
lende lijst. In 1907 werd het gebouw uitge
breid met een zware hoektoren naast de
voorgevel. De interieurs van het huid date
ren uit de bouwtijd, alles in neo-renaissan-
ce-tijd.
In Delft werd het kerkzaaltje van de Geref.
Gemeente op de aanvullende lijst geplaatst
vanwege de voorgevel, die bekleed is met
crème en grijswit geglazuurde tegels. Het
zaaltje maakte vroeger deel uit van de Por-
celeyne Fles; vandaar die tegels metdecora-
20e Eeuwse woonhuisarchitectuur be
schermd:
Zonnelaan, Tuinwijk Haarlem
ties - grotendeels in Jugendstill-vormen -
waarbij tevens gebruik is gemaakt van
goud, blauw en groen glazuur. Ter weers
zijde van de ingang boven een uitspringende
plint een schijnnis, bestaande uit een zware
„latei", die gedragen wordt door dunne
kolommetjes en waarop tussen twee cirkel-
segmenten een maskerachtige vrouwenkop
in reliëf rust; tussen de kolommetjes drie
diamantkoppen. Boven de schijnnissen een
gedeeld venster met Moorse raampjes.
Een stukje „waterstaat" kwam in Sneek op
de aanvullende lijst: het „Jagerhuis" of
„Leeuwarder Veerhuis", dat in de westge
vel jaartalankers heeft: 1712; in de oostge
vel bevindt zich een gebeeldhouwde gevel
steen met ramskop en hoekrozetten en het
opschrift: „Pieter Thomas Hofstra en
Iemkje Sietses Boonstra, anno 1818". Ook
de nabij gelegen ijzeren ophaalbrug over de
Zwette, „Laatste Stuiverbrug" geheten en
daterend uit 1887 is thans beschermd.
Meer dan dertig boerderijen kwamen op de
aanvullende lijst, t.w. in: Aalburg, Aalten,
Aarle-Rixtel, Almkerk, Bodegraven (de
Knodsenburg), Dongen (2), Drunen, Dus-
sen, Garderen, Helvoirt (drie), Hippolytus-
hoef, Laren, Nieuwpoort, Polsbroek (17e
eeuw; Noordzijde 183), Ressen, Riel (drie),
Rucphen, Sambeek (17e of 18e eeuw),
Santpoort („Middenduin"), Schoonre-
woerd, Schijndel, Stad Delden (4),, Stol-
167
