met het ouderwets aandoend opschrift:
Wachtkamer der stoombooten. En dan kun
je genieten van het wijdse uitzicht op de
brede rivier en de groene uiterwaarden, on
derbroken door de sierlijke spoorbrug. Ver
der gaande zien we aan het einde van de
Heerenstraat nog een brok stadsmuur met
een afgeknot molenlichaam, dat er maar
verwaarloosd bij staat. In de Nieuwstad
word je dan weer getroffen door een 19e
eeuws huis van betrekkelijk geringe archi
tectonische waarde met in de gevel: Rijtui
genmagazijn.
Woonhuizen
In deze categorie een aantal belangrijke mo
numentale objecten, waarbij in de eerste
plaats het waarschijnlijk meest bekende
moet worden genoemd: ,,De Fonteyn" aan
de Achterstraat, d.i. het Jan van Riebeeck-
huis. En verder o.a. het oudste woonhuis
van Culemborg, het uit ca. 1470 gebouwde
Stadhoudershuis (Drostenhuis) aan de Slot-
straat; het laat-gotische huis Caffagne, eer
tijds „armencameren" en aan de Markt het
huis ,,De Keyser" uit 1707.
Tot de bijzondere monumenten mogen de
vier oude pompen worden gerekend, een
zeldzaam aantal in één oud Hollands stadje.
Ze staan op de Markt (twee en verder staat er
een in de Zandstraat en een op de Varkens-
markt (alle 18e eeuws).
Er is dus wel veel, waaraan een monumen-
tenminnend mens zich kan verlustigen in
Culemborg, maar we zouden de waarheid
tekort doen en de werkelijkheid geweld, als
we niet ook aan enige negatieve facetten
aandacht zouden besteden.
In 1976 verscheen de discussienota Monu
ment en Binnenstad, een publicatie van de
Raad der Europese Gemeenten en geschre
ven doordr. N. J. M. Nelissenen drs. C. L.
F. M. de Vocht. En daarin lezen we o.a.:
„Hoewel monumenten en historische en
sembles eigenlijk een onderdeel vormden
van de plannen voor de diverse binnen-
stadsgebieden zoals die vanaf 1962 werden
ontwikkeld, vervulden zij in die plannen in
feite slechts een aanvullende rol. Ze kwa
men steeds achter andere, belangrijker ge
achte doeleinden, zoals het handhaven en
verbeteren van de mogelijkheden voor
voorzieningen in de winkel-en dienstensec
tor, en de verkeerstechnische ontsluiting ten
behoeve van deze functies. Dit uitte zich in
de praktijk in een verminderde zorg voor en
ontoereikende voorzieningen ten behoeve
133
van deze historische gegevenheden".
En verder: „Het is (echter) nog te vroeg om
in Culemborg van een specifiek monumen
tenbeleid te kunnen spreken. Er is ondanks
de aanzwellende restauratiestroom geen
centraal beleidsstuk, waarin plannen en in
strumenten ten behoeve van monumenten,
historische ensembles en andere waarde
volle bebouwing bij elkaar gebracht en ge
ëxpliciteerd zijn. Er bestaat nog te veel on
zekerheid over de toekomst van essentiële
onderdelen van de oude binnenstad". We
zijn nu ca. twee jaar verderen wat verklaren
zij, die zich voor het behoud en de restaura
tie van de vele monumenten in Culemborg
inzetten? „Zo is toestand eigenlijk nog".
Zeker geeft men toe, dat het gemeentebe
stuur niet helemaal werkloos toekijkt als het
om monumenten gaat. Maar de bestemming
van Culemborg tot groeigemeente - zoals
we zagen inmiddels ingetrokken - heeft niet
nagelaten haar sporen in de oude wijken te
trekken. Van de in 1974 aangeheven slogan
„Culemborg verjongt zijn hart" is nog zo
heel veel in vervulling gegaan. Toegegeven
de gemeente heeft de laatste tijd o.a. twee
panden aan de Lange Havendijk doen res
taureren (t.o. de Vismarkt). Everwijnstraat
27 wordt gerestaureerd, dat wel, maar op de
begane grond komt een bistro!
De gemeente heeft intussen wel de restaura
tie van een aantal panden op de Markt en één
in de Goilderingerstraat in handen. Men zal
het laatstgenoemd pand haast moeten ma
ken, want anders staat er binnenkort geen
muur meer overeind.
r"M Het Drostenhuis is aangekocht
r<i door Hendrick de Keyseren dus
x» in goede handen. Prof. Tem-
-- minck Groll is verzocht een
plan te maken.