radiaal stratenplan en een synagoge in ver
val. Voor Nieuweschans was de toekomst
dan nog iets interessanter, omdat het dorp
als grensplaats (aan de Groene Kustweg)
aanzienlijk meer te betekenen had, dan
Bourtange.
Halverwege de zestiger jaren besloot echter
het gemeentebestuur van Vlagtwedde Bour
tange van de fundamenten af te restaureren
tot de trotse forteresse die het in 1740 was:
een gebastioneerde vijfhoek met een natte
horizon.
In Nieuweschans zou dat niet gekund heb
ben, ook al zou men dat hebben gewild. De
structuur van het dorp enerzijds heeft dat
onmogelijk gemaakt, de functie als grenso
vergang van betekenis strookte niet of nau
welijks met een totale restauratie.
Nieuweschans heeft zich willen toeleggen
op behoud van het dorpsgezicht en dus op de
restauratie van oude panden en conserve
ring van de dorpskern. Dat men daarin voor
treffelijk is geslaagd bewees het feit, dat het
dorp in het Monumentenjaar 1975 werd
aangewezen tot „Lichtend Voorbeeld".
Hetzgn. zandpad" inde Voorstraat, met
rechts de voormalige Hoofdwacht, date
rend uit de beginperiode van de vesting.
De penning geslagen t.g.v. het 350-jarig
bestaan van Nieuweschans.
Foto's: Engel Lameijer-Winschoter
crt/Noord-Ooster.
Geen koopbeding
„Het feit, dat Nieuweschans „Lichtend
Voorbeeld" werd, is voor ons een enorme
stimulans geweest" zo zegt burgemeester
Koek daar nu van. „Want restauratie van de
vele monumenten en de beeldondersteu
nende panden is voor een gemeente als
Nieuweschans met rond 1800 inwoners fi
nancieel bijna een onhaalbare kaar. Geluk
kig functioneert hier sinds 1974 de „Stich
ting Vrienden van de Nieuwe Schans".
De eerste beide panden, die in het dorp
gerestaureerd werden, zijn' door de ge
meente in 1972 verkocht voor respectieve
lijk zestig- en zeventigduizend gulden.
Voor de restauratie van de beide panden
verkreeg de gemeente veel subsidies. De
verkoop van de panden leverde het werkka
pitaal op, waarmee volgende panden kon
den worden aangekocht. Op dit moment zijn
24 panden gerestaureerd en twee nog in
restauratie."
„Voor een deel worden die gerestaureerde
huizen bewoond door Schanskers, maar
voor een deel ook zijn ze aangekocht door
mensen uit de omgeving.. En ik vind het
beroerd nu te moeten constateren, dat een
aantal eigen mensen hier de boot heeft ge
mist. Zelf hebben mijn vrouw en ik de riante
ambtswoning verlaten en een gerestaureerd
pand gekocht. Als je zoiets uitdraagt en er
zelf ook echt in gelooft, dan moetje zelf ook
een daad stellen. Dat hebben we gedaan en
we hebben er, zeker achteraf, geen spijt
van. Maar de prijsontwikkeling is inmiddels
zo, dat je je afvraagt, of er ooit nog een
Schansker aan de koop van een gerestau
reerd pand toekomt. En in eerste instantie is
Nieuweschans toch wel bestemd voor de
eigen mensen. Aan koopbeding hebben we
indertijd nooit gedaan. We waren al lang
97
