menten, meubilair, munten e.d. en wat men
„cultus-voorwerpen" belieft te noemen,
kostbaarheden met een religieus karakter.
Veelbetekenend is een paragraaf dat „de
activiteiten van collectioneurs zullen wor
den geregeld".
Net als bij ons is de verzameling van „an
tiek" door particulieren een rage geworden,
wat men een teken van toegenomen wel
vaart kan noemen.
De Amerikaanse journalist Hedrick Smith
publiceerde vorig jaar een schitterend boek
over de Sowjetunie waarin hij o.m. schreef:
„De prijzen van ikonen stegen enorm. Intel
lectuelen - ik heb hen gekend - schuimden
het land af om in kloosters, kerkruïnes en
afgelegen plaatsen te zoeken naar oude
kunstvoorwerpen, boeken in kerkslavisch,
antieke potten, houten voorwerpen en boe
rengereedschap. Ook oud meubilair. Een
vriendin toonde mij een armstoel en zei:
vroeger dachten wij daar niet aan maar te
genwoordig doet iedereen het".
Al jaren eerder kwam in het Westen een
Rapport uit Moskou terecht, een hoogst
boeiend en singulier verslag van iemand die
altijd onbekend is gebleven. „Het begon in
1967. Borduurwerken, prenten en zelfs fo
to's van de tsarenfamilie werden opgehan
gen - dat alles om nostalgische redenen.
Boerse voorwerpen gaven met hun decora
tieve kwaliteiten kleur aan de moderne ge
standaardiseerde flats.
„In Moskou bezoekt men de kerk weer, niet
om zuiver religieuze redenen maar om te
genieten van de aanblik van de dienst, van
de kerkmuziek en de architectuur. Anderen
brengen liever hun vakantie door in primi
tieve kleine dorpen (vooral het gebied ver
stroomopwaarts van de Wolga is geliefd)
dan in modieus aandoende badplaatsen.
Boerenblouses en hoofddoeken zijn het
nieuwste. Boeken over de landadel onderde
tsaren worden gretig gelezen. Gouden
kruisjes aan de hals van jonge meisjes zijn
een modeverschijnsel."
Het Rapport schreef toen al hoe mensen het
platteland bezochten om in de weekends
rond te neuzen in vervallen kerken. Het is
duidelijk dat de nieuwe wet een einde wil
maken aan deze wildgroei.
Het historische bezit van de Sowjetunie is
buitengewoon omvangrijk. De totale musea
bezitten zeven miljoen voorwerpen. Het ei
gendom van de Hermitage is vier maal zo
groot als in 1917. Onder staatstoezicht staan
150.000 historische bouwwerken w.o.
50
grafheuvels, nederzettingen en vestingwer
ken. Alleen al in de Russische Federatie, de
voornaamste Sowjetrepubliek die het groot
ste deel van Europees Rusland en het noor
den van Siberië beslaat, 50.000 bouwwer
ken.
Vele historische bouwen zijn niet als musea
in gebruik maar worden door de staat ver
huurd aan ondernemingen van verschillend
karakter. Het gebruik is onderworpen aan
strenge voorwaarden. Zo zijn in de omge
ving van Moskou heel wat voormalige adel
lijke bezittingen, die in een fraaie omgeving
zijn gelegen, in gebruik als bejaardentehuis,
sanatorium, wetenschappelijk instituut. Een
methode die uitstekend lijkt te voldoen ge
zien de tevreden officiële uitlatingen.
In dit verband wordt vaak gewezen op arti
kel 230 van het wetboek van strafrecht dat
strenge straffen mogelijk maakt tegen hen
die onzorgvuldig omspringen met het hun
toevertrouwde historische bezit.
Zo schonk de pers enige tijd geleden veel
aandacht aan het geval van een handelsor
ganisatie in Tsjechow, in de buurt van Mos
kou, die een boete van 5.000 roebel kreeg
omdat zij een bij haar in gebruik zijnd ge
bouw uit het begin van de vorige eeuw niet
goed onderhield. Een supermarkt in Ser-
poechow kreeg om dezelfde reden een
zware boete en werd bovendien uit het ge
bouw gezet.
Het is waar dat vrijwel alles in de Sowjet
unie een politieke opzet heeft.
Ook de ver-
De houten
Transfiguratie-kathedraal
(1714) in de autonome
republiek Karelië
