Curagao, landhuis Ascencion.
De magazina(het waterreservoir) van
het landhuis laat zien hoe mediterraan"
de architektuur hier soms aandoet. Het huis
is eigendom van de Stichting Monumenten-
zorg (foto 1966).
Aruba, Oranjestad.
Het oude hervormde kerkje (1846), met de
geschilderde wijzers, heeft men laten staan
toen er een grote nieuwe naast werd ge
bouwd; het bleef steeds goed onderhouden
(foto 1966).
u
den, maar ook stadsdelen in hun geheel. De
juist aangenomen monumentenwet Ned.
Antillen (Landsverordening Monumenten
zorg) biedt daartoe ook de mogelijkheid.
De oudste van de te beschermen wijken is
Punda, de in opzet 17e eeuwse kern van de
stad, nu het winkel- en zakencentrum. Aan
de „overkant" ligt - de naam zegt het al -
Otrabanda, een veel losser gegroepeerde
wijk uit de 18e eeuw. Nog steeds voor een
deel een levendige volkswijk met leuke
pleintjes en straatjes. Sommige delen echter
zijn afgestorven tengevolge van een grote
doorbraak voorde oprit naar het viaduct, dat
beide zijden van de St. Annabaai met elkaar
verbindt. Verder zijn er de meer luxueus
opgezette 19e eeuwse wijken Schaarloo en
Pietermaai, waar de oud-Curapaose archi
tectuur een heel eigen ontwikkeling toont
tot diep in deze eeuw toe, voor hij zich in
algemeen-modem-tropische vormen ver
liest. Zijn in Otrabanda veel woningen naar
huidige maatstaven te klein, hier zijn ze
vrijwel alle van zodanig formaat, dat alleen
andere dan woonfunkties ze kunnen redden.
Het belang van Curapao in de 17e en 18e
eeuw komt ook duidelijk tot uiting in de op
strategische punten gesitueerde forten,
waarvan er thans ook één (fort Nassau) ei
gendom is van de Stichting (tot voor kort
werd er een restaurant geëxploiteerd).
Een zeer bijzondere bijdrage aan de aan
trekkelijkheid van het eiland leveren ten
slotte de landhuizen, royaal opgezette grote
huizen, prachtig gesitueerd in het land-
70
schap, vroeger veelal door kleine plantages
omringd. Vele dateren uit de 18eeeuw. Ook
hier zijn het dikwijls andere functies dan die
van woonhuis, die de mogelijkheid tot
voortbestaan moeten verzekeren. Gelukkig
zijn er toch ook nog ettelijke, die wél be
woond zijn. Monumentenzorg en natuurbe
scherming dienen bij deze landhuizen hand
in hand te gaan. De harmonische relatie
tussen gebouw en omgeving vormt de grote
charme.
Het is merkwaardig, dat deze unieke groep
van gebouwen nog nauwelijks een rol speelt
in het toerisme. Winkelen in Punda en ba
den aan de stranden zijn de attracties welke
de toerist worden geboden (de bezoeker
zonder initiatief ontgaat zelfs het schilder
achtig Otrabanda!). Er moeten mogelijkhe
den braak liggen om deze mooie huizen met
hun veelal schitterende uitzichten een at
tractie te meer te laten vormen!
Aruba en Bonaire hebben minder histori
sche gebouwen dan Curajao. Toch draagt
ook daar de traditionele bebouwing duide
lijk bij tot het eigen karakter, de herken
baarheid en de aantrekkelijkheid van elk
eiland.
Aruba
Aruba's hoofdstad Oranjestad toont duide
lijk de sporen van zijn snelle groei vanuit
een klein plaatsje gedurende de laatste 40
jaar. Maar langs de oude hoofdstraat, de
Wilhelminastraat staat toch nog een vrij
groot aantal aardige oudere huizen (d.w.z.
daterend uit de periode van ca 1870-1920).
Duidelijk is te merken, dat men hier nu -
heel anders dan tien jaar geleden toen ik hier
voor het eerst kwam - streeft naar het be
houd van deze huizen, dat ze weer in de
belangstelling komen te staan.
Er ligt een klein fortje, Zoutman, uit 1796,
waar tegenaan in 1868 de toren Willem III
werd gebouwd. Het fort is gerestaureerd
met het doel er een klein museum in onder te
brengen. Over de toren wordt al jaren gedis
cussieerd - de vrij slechte constructie maakt
restauratie tot een nogal moeilijk probleem.
Aan de zuidoostkant van het eiland ligt het
dorp Savaneta, ouder dan Oranjestad, dat
een wijde hoofdstraat, evenwijdig aan de
kust, bezit, die nog vrijwel geheel met tradi
tionele huizen is bebouwd. Deze straat heeft
een heel aparte sfeer en verdient beschermd
Aruba, Oranjestad.
Wilhelminastraat, hoek Kruisstraat, in
1966 leeg en verkommerd, thans weer be
woond en opgeknapt, (foto 1966)
