nader onderzoek slechts verschillen in het
tempo en de mate van verandering. In het
tempo van verandering kan een element van
gewenning besloten zitten: sommige ele
menten die aanvankelijk als dissonant erva
ren worden, kunnen mettertijd een dierbare
vertrouwdheid krijgen. Deze relativeringen
kunnen echter de stelling niet ontkrachten,
dat men wèl kan spreken van luister op de
Keizersgracht en niet in de Bijlmer, of om
een voorbeeld buiten Amsterdam te kiezen,
wel in Delft en niet in het Botlekgebied."
In de beleving van de Amsterdamse binnen
stad speelt de luister die deze al sinds vele
eeuwen heeft een grote rol. Die luister ziet
de Raad voor de Stedebouw opgebouwd uit
de volgende architectonisch-stedebouw-
kundige elementen:
- de harmonische plattegrond, vastge
legd in rooilijnen, perceelsbegrenzingen,
wegen en waterlopen, verhoudingen tus
sen bebouwd en onbebouwd enz. Hoewel
sinds ca. honderd jaar op vele punten
gewijzigd, is de plattegrond nog altijd
Amsterdams „eerste" monument;
- de schaal van de historische stadshui-
Typisch Amsterdams
Alvorens tot een opsomming van de veel
soortige vormen van de ontluistering over te
gaan, vraagt het rapport de aandacht voor
„tijdelijke" vormen daarvan. Inderdaad
een typisch Amsterdamse gewoonte. Ver
schillende dempingen van stadswater, op
richting van noodgebouwen en andere
maatregelen waren tijdelijk, maar niemand
schijnt dat na enige tijd nog te weten. Zo'n
dichtgegooide plek leent zich trouwens uit
stekend voor een parkeerplaats en de be
hoefte aan parkeerruimte is toch groter dan
die aan grachtenwater? In het rapport wordt
dan ook gesteld: „Het bekende gezegde
Niets is bestendiger dan het tijdelijke'
blijkt, treurig genoeg, ook met betrekking
tot ontluistering van toepassing. De erva
ring leert, dat tijdelijke oplossingen om ve
lerlei redenen permanent kunnen worden,
de oorspronkelijke goede bedoelingen naar
de vergetelheid verwijzend. Ook voor de
onaanvaardbare duur van sommige van
deze verschijnselen zal de aandacht moeten
worden gevraagd,
Een der eerstgenoemde voorbeelden in de
si t r-jSsJ
1
ring op de Amsterdamse binnenstad worden
gepleegd, waarvan de voortreffelijke foto's
van Maarten Brinkgreve een belangrijk on
derdeel vormen.
Dissonant
Luister is een ouderwets klinkend woord en
bij „luister van Amsterdam" denkt men al
gauw aan het 17de- of 18de-eeuwse stads
beeld. De Raad voor de Stedebouw stelt
echter, dat hij deze luister allerminst als een
onveranderlijk historisch gegeven ziet:
„Het stadsbeeld van 1975 verschilt van dat
van 1875 en verder terug. In dit verande
ringsproceskan men onderscheid maken tus
sen variabelen en constanten, welke vaak bij
zen met de weloverwogen contrastpun-
ten van de grote monumenten, de ma
ten en verhoudingen van de bebouwing
die tot het begin van de 20ste eeuw ge
handhaafd bleven;
- de harmonie en de rijkdom van de ar
chitectuur, monumenten en andere
beeldbepalende gebouwen, evenals de
beeldondersteunende;
- de zorgvuldige detaillering van het
stadsbeeld door bruggen, bestrating,
straatmeubilair, beplanting enz.;
En het is dit kostbare en kwetsbare geheel,
dat in onze tijd onder sterke druk staat van
steeds veranderende en „zich ongeremd
manifesterende" gebruikseisen.
2
1Het „Open" Havenfront bij het Cen
traal Station. Het is onaanvaardbaar
dat een generatie Amsterdammers met
de huidige ordeloze toestand geconfron
teerd blijft.
2. De door de metro geteisterde Nieuw-
marktbuurt. Met de bebouwing is ook de
stedelijke structuur langs de Sint Anto-
niesbreestraat verdwenen.
categorie aanslag op de plattegrond is de
situatie rond het tijdelijk dichtgegooide,
eens zo magistrale, „Open" Havenfront bij
het Centraal Station. Weciteren: „Verschil
lende voorzieningen ten behoeve van het
237
