li
lil
to:
Wiifs-
w
SS
tWjlrffgSM
het werken op straat te gevaarlijk werd. Ook
kwam kort daarna het onderwijs geheel tot
stilstand. In afwachting van betere tijden
borg men de tekeningen op een veilige
plaats op.
Na de bevrijding werd het werk van de Poor
ters tevoorschijn gehaald en tentoongesteld
in het Stedelijk Museum. Kort daarop nam
de commissie het besluit dat het nieuwe
boek over de Herengracht (over de Keizers
gracht werd niet meer gesproken) uitgege
ven zou worden. De directeur van de Aca
demie van Bouwkunst, B. T. Boeyinga, die
in de plaats van F. J. IJzerinkhuysen zitting
in de commissie had genomen, zorgde er
voor dat het afwerken van de tekeningen
opgenomen werd in het lesprogramma.
Desondanks wilde het werk niet bijster vlot
ten, maar in september 1948 waren de teke
ningen toch gereed. Een halfjaar later wer
den ze in de aula van de Academie overge
dragen aan Amstelodamum. De commissie,
hoe dankbaar ook, was echter nog niet ge
heel voldaan. Zelf wilde zij nog een laatste
controle uitvoeren. Het was vooral Mieras,
wiens gezondheid steeds meer te wensen
overliet, die zich hiermee belastte.
In 1953 was eindelijk alles gereed voor de
uitgave. Alras bleek, dat een volledige re-
produktie van de tekeningen voor het ge
nootschap veel te kostbaar zou worden. In
arren moede werden de tekeningen - een
grote rol papier van 75 m lang - in bruikleen
gegeven aan de Gemeentelijke Archief
dienst. Voor Mieras, die meer dan tien jaar
voor het nieuwe grachtenboek had gestre
den, was dit een bittere teleurstelling.
Enkele jaren na het overlijden van Mieras
deed C. A. van Swigchem bij de voorberei
ding van zijn proefschrift een verrassende
ontdekking. In de bibliotheek van de Kon.
Akademie van Wetenschappen trof hij de
oorspronkelijke tekeningen aan, die ge
diend hadden voor de gravures in het grach
tenboek van Caspar Philips. Het bleek dat
de tekeningen in details dikwijls veel duide
lijker waren dan de gravures. Ook waren in
de jaren die lagen tussen het teken- en het
graveerwerk, de laatste veranderingen in de
gevels nauwkeurig bijgewerkt.
Kort na de ontdekking door dr. Van Swig
chem besloot de gemeenteraad het grach
tenboek van Caspar Philips opnieuw uit te
geven. Op initiatief van ir. H. A. J. M.
Weller, hoofd van het gem. bureau voor
Monumentenzorg, werden in deze nieuwe
uitgave de oorspronkelijke tekeningen op
ware grootte in lichtdruk gereproduceerd,
naast de tot de helft verkleinde gravures.
Verzorgd door de Stadsdrukkerij verscheen
dit grachtenboek in 1962.
Nieuw grachtenboek
Voor Amstelodamum bleef het te betreuren,
dat de tekeningen van De Poorters in archief
rustten. Men trad in contact met een uitge
verij, maar die moest het bij de reeds gevor
derde voorbereiding van een nieuw grach
tenboek, zoals Mieras vo'or ogen had ge
staan, laten afweten. Met die voorbereiding
belastte zich mr. H. F. Wijnman, oud-
adjunct-bibliothecaris van de Amsterdamse
Universiteitsbibliotheek, die daarmee een
omvangrijke en tijdrovende arbeid op zich
nam.
Om een lang verhaal kort te maken en alle
tegenspoed nu maar verder ter zijde te laten,
uiteindelijk kwam met financiële hulp van
het Prins Bemhard Fonds en de gemeente
het grachtenboek, zoals het nu voor ons ligt,
bij de Stadsdrukkerij tot stand. Een met lief
de, vakmanschap en enthousiasme ver
zorgde uitgave, waarvoor burgemeester
Samkalden een woord vooraf schreef, prof.
de la Fontaine Verwey de totstandkoming
van dit nieuwe grachtenboek beschrijft, en
Isabelia H. van Eeghen, adjunct-archivaris
van de Gem. Archiefdienst een studie bij
draagt over ontstaan en groei van de Heren
gracht. Verder treft men in dit boek een
stijlkritische analyse aan van de gevelarchi
tectuur in de loop der eeuwen door drs. G.
Roosegaarde Bisschop van de Rijksdienst,
en de geschiedschrijving van elk huis en zijn
bewoners, bijgewerkt tot 1975 door mr.
Wijsman, aangevuld met bouwhistorische
bijzonderheden door drs. Roosegaarde Bis
schop.
Om dit bijzondere boek ook voor buitenlan
ders toegankelijk te maken is het voorzien
van een Engelse vertaling van de inleidin
gen.
Uiteraard zijn alle tekeningen van De Poor
ters er in opgenomen, alsmede alle gevels
naar de gravures van Caspar Philips (schaal
1:500), recente foto's en historische prenten
en reprodukties naar oude foto's. De grafi
sche verzorging is van Harry N. Sierman.
We herhalen: een uniek boek overeen uniek
brok Amsterdam. Met een gelukwens aan
Amstelodamum 's bestuur voor zijn vast
houdendheid, en aan allen die er zoveel tijd
en zorg aan hebben besteed. Een kostelijk
boek, maar ook kostbaar, want de prijs be
draagt 595,- (tot 31 maart 1977), daarna
675,-.
v.d.W.
Illustraties uit het Herengrachthoek; be
schikbaar gesteld door de Stadsdrukkerij
van Amsterdam.
V
lrofiTipC11jlljjl).f,il,'l!!'Tr|
I MUI
U li»
Ml irr
juaS;
223
