ff
r
J
t
r
saluut van 1776!), de voormalige synagoge
en hervormde kerk (beide ruïnes), het huis
Doncker, doorgaans aangeduid als huis Jo-
hannes de Graaff, het Government Rest-
house en de bibliotheek.
Buiten de stad zijn er nog - in een zeer
gevarieerd landschap - enkele plantage
huizen en vele resten van forten en suikerfa
brieken; vooral de laatste zijn uiterst fasci
nerend. Zeker geen wereld voor vele hon
derden toeristen, maar enige tientallen lo
pen elkaar niet voor de voeten (tussen 1000
inwoners!) en zullen het eiland niet beder
ven, terwijl ze toch een economische in
breng hebben die voor het eiland van groot
belang kan zijn.
Men zou er drie dingen wensen:
1De echt-historische elementen zóver
consolideren, dat ze niet verder in puin uit
eenvallen. Dit veronderstelt niet alleen een
behandeling nu, maar ook een bescheiden,
maar blijvende, „nazorg".
2. Die huizen, die in het totaalbeeld van
Oranjestad (boven) een rol spelen en een
duidelijk karakter vertonen, een goede on
derhoudsbeurt geven en enkele restaureren.
BI) Een van de verlaten huisjes", die
langzaam in plantaardige staat overgaan
(Saba)
tioneel doorgewerkt. En het meest bijzon
dere is, dat men nog steeds veel zorg be
steedt aan het onderhoud.
Het wat onderkomen aanzien, dat zovele
gebouwen in het Caribisch gebied ken
merkt, ziet men hier alleen bij de buiten
bewoning geraakte huizen (die dan ook
langzamerhand geheel tot de plantaardige
staat kunnen overgaan!).
Doordat de situatie zo anders is dan op Sta-
tia, komt men - naast het uitspreken van de
hoop dat de bewoners zélf de zorg die ze aan
hun „unspoiled Queen" steeds hebben be-
3. Een vorm van bouwtoezicht introduce
ren, dat er op toeziet dat wat nieuw wordt
gebouwd niet alleen aan redelijke construc
tieve eisen voldoet, maar ook aan aestheti-
sche eisen van „passen in de totaliteit".
Voorts kan dit voorkomen, dat bij verbou
wingen datgene wat karakteristiek is, onno
dig wordt aangetast.
Saba
Saba is een droom. In een onvoorstelbaar
rijke natuur liggen de verzorgde dorpjes,
van een fijnheid van schaal en detaillering
die uniek is, veelal met kostelijke tuintjes
(waarin dikwijls de karakteristieke „fami
lie-begraafplaatsen") langs de smalle om
muurde straatjes.
Echt „geschiedenis" heeft Saba niet. Al
thans niet in de zin, dat er gebeurtenissen
212
II) De fraaie ruïne van de 18e-eeuwse sy
nagoge (St. Eustatius)
IV) Saba: een mooi gedetailleerd huisje in
Windwardside
voorvielen, die elders de aandacht trokken.
Er gebeurde natuurlijk van alles; vgl. J. Har-
tog, St. Maarten, Saba, St. Eustatius,
Aruba 1974 en J. Hartog, History of Saba,
Aruba 1975.
Het eiland is altijd uiterst moeilijk bereik
baar geweest en daardoor nooit een object
om over en weer te veroveren, zoals Statia.
Zeer vele van de huizen, huisjes en kerkjes
zijn 19e-eeuws, maar tot diep in de 20e
eeuw is er - mede tengevolge van het ge
ringe contact met de buitenwereld - tradi-
