Uniek
Natuurlijk is ook de Bond Heemschut zeer
sterk in het lot van het kasteel geïnteres
seerd. Er werd een brief aan de minister van
CRM geschreven, waarin het kasteel Ame-
rongen een der gaafste cultuur-historische
monumenten van ons land wordt genoemd.
Juist van dit kasteel, zo schreef Heemschut,
heeft de heer Jacques Dupont, Inspecteur-
Général des Monuments Historiques te Pa
rijs, tijdens zijn bezoek aan het kasteel ver
klaard, dat zelfs in Frankrijk, met zijn rijk
dom aan kastelen en paleizen, een dergelijk
unicum als het kasteel Amerongen met een
in de loop der eeuwen ingegroeide inboedel
niet meer bestaat! Juist van dit kasteel zou
deze regering de verantwoordelijkheid op
zich durven nemen het integrale voortbe
staan prijs te geven?" zo vroeg onze Bond
aan minister Van Doom.
Het eerder genoemde comité, waarvan de
leden prof. dr. J. G. van Gelder en drs. J.
W. Janssen, alsmede burgemeester Van den
Bosch zich in het bijzonder inspannen om
het kasteel en zijn inboedel voor ons land als
één geheel te behouden, heeft zich o.m. tot
een aantal fondsen gewend om, als het Rijk
niet (voldoende) over de brug komt, gelden
bijeen te brengen om verkoop te voorkomen
en het kasteel een museale bestemming te
geven.
Oud liedje
Alvorens hier iets te vertellen over de ge
schiedenis van het kasteel en zijn boeiende
inhoud, dient te worden vermeld, waarom
een en ander met verkoop wordt bedreigd.
Het is het oude liedje: het omvangrijke bezit
is voor particulieren te kostbaar geworden
om te onderhouden. De erfgenamen, deels
in Engeland woonachtig, willen een boedel
scheiding en die is alleen maar mogelijk
door het bezit te verkopen. Niet alle erfge
namen zijn het met dit voornemen eens en
dit heeft er toe geleid, dat de kantonrechter
om een uitspraak is gevraagd vergunning te
verlenen voorde verkoop. De kantonrechter
zag helaas geen redenen om de gevraagde
vergunning te weigerenmaar hiermee werd
geen genoegen genomen en er werd hoger
beroep bij de rechtbank te Utrecht aangete
kend. Vermoedelijk zal dit beroep in het
najaar worden behandeld. Intussen is er nog
tijd, zij het krap, om de door het comité
ondernomen reddingsactie met succes te
bekronen. In elk geval is de voorgenomen
veiling voorlopig uitgesteld moeten wor
den. Voor het oxaal van de St. Jans was de
hartekreet van Victorde Suers te laat. Moge
de actie van het comité-Grapperhaus dat
niet zijn.
Die actie is in elk geval meer dan de moeite
waard, zoals ook wij tijdens een bezoek aan
het kasteel hebben kunnen constateren. Het
kasteel ligt aan de grens van de oude, fraaie
kem van het dorp Amerongen. Men be
treedt het park door een monumentaal hek
en als men de oprijlaan is gepasseerd ligt het
kasteel aan de rechterhand. Staat men op het
brede terras en keert men zich om, dan heeft
men een schitterend uitzicht op de oüde
kerktoren van Amerongen, zich verheffend
boven de oude dorpskern, en verder heeft
men dan zicht op de groene met bomen
omrande uiterwaarden.
Opvallend
Het meest opvallende van het kasteel Ame
rongen is, dat het zich wel qua situering als
een echt kasteel aan de toeschouwer voor- 3
doet, maar dat het uiterlijk zeker niet aan
een versterkt kasteel uit de 17e eeuw doet
denken. Het is eerder een statig, monumen
taal en vooral evenwichtig bouwwerk, dat,
omdat het omringd wordt door een slot
gracht, toch terecht als een kasteel wordt
aangemerkt.
Het is niet zeker wie de bouwmeester van
het huis is geweest, maar met aan zekerheid
grenzende waarschijnlijkheid mag worden
aangenomen dat de plannen zijn gemaakt
door Maurits Post, zoon van de beroemde
Pieter Post, de architect o.a. van het Mau-
ritshuis in Den Haag.
Geschiedenis 4
Het tegenwoordige kasteel, dat voortreffe
lijk is onderhouden, heeft een voorganger
gehad, maar dat werd in 1673 door de Fran
sen in brand gestoken en totaal verwoest.
Het was aanvankelijk in het bezit van ridder
Goent van Reede, gehuwd met Geertruyd
van Nijenrode. En tot op de dag van heden is
het tegenwoordige kasteel in het bezit van
de afstammelingen van Goert van Reede
gebleven. In 1676 werd het bezit in volle
eigendom overgedragen aan de achterklein
zoon van Goert van Reede, Godard Adriaan
van Reede.
Deze en volgende historische bijzonderhe
den hebben we ontleend aan een studie van
Aleid W. v. d. Bunt in het Belgisch-
Nederlandse tijdschrift La Maison d'Hier et
d'Aujourd'hui (De Woonstede door de
eeuwen heen) van september 1975. Godard
is de bouwheer van het tegenwoordige kas
teel, maar vooral zijn vrouw, Margaretha
Tumor, heeft in het bijzonderdehand in het
totstandkomen van het kasteel gehad. De
leiding van de bouw kwam te berusten bij
twee Amsterdammers, de meestermetselaar
Rietveld en de meestertimmerman Schilt,
onder supervisie van de vrouwe van Ame
rongen. Ze woonde met de vijf kleinkinde
ren, voor wier opvoeding zij zorgde, „er
gens in of bij het grote dorp" en was con
stant bezig met het „grote werk". Ze klau
terde noodtrappen en ladders op en drukte
uiteindelijk haar stempel op het kasteel,
I) De voorzijde van kasteel Amerongen,
met op de voorgrond de bijgebouwen.
Foto J. W. Schulte Nordholt
2De achterzijde van Kasteel Amerongen.
Foto J. W. Schulte Nordholt
3) De laatste brug voor het hoofdgebouw.
4) Poort met fraaie vaas.
5) De grote zaal.
145
