HA 1< 1 \GrACK ER A TOOJÏ.V
-a-:a„,.:.
m-'V
>«,5,
van bepaalde gebeurtenissen en historische
feiten. Hij roemt zijn collega's Pontanus,
Dapper, Von Zesen, Van Domselaer en
Commelin als geschiedvorsers, die echter
niet bij de bronnen konden komen die hij
mocht raadplegen. Op eenvoude wijze cor
rigeert hij hun fouten en merkt er bij op
„maarzij hadden dan ook geen inzage in de
Resolutiën der Vroedschap, de Keurboeken
en de grote Memoriaalen".
Het is de grote verdienste van de Amster
damse uitgeverij Buyten en Schipperheyn,
dat zij in samenwerking met Repro-Holland
te Alphen aan den Rijn in 1972 een volle
dige facsimile-uitgave van Wagenaars werk
opnieuw het licht deed zien. En van de man,
over wie Wagenaar eens schreef dat diens
werk alles overtrof wat tot 1683 over Am
sterdam was gepubliceerd; Olfert Dapper,
verscheen in 1975 eveneens een reprint bij
dezelfde uitgeverij.
Lijndraaierszoon werd historicus
Volgens mr. J. H. van den Hoek Ostende,
adjunct-gemeente-archivaris, die achter in
de heruitgave van Dappers stadsbeschrij
ving iets over de auteur en zijn werk ver
meldt, werd Olfert Dapper op 6 januari
1636 gedoopt in de Oude Lutherse Kerk te
Amsterdam en aldaar begraven in de
Noorderkerk op 26 december 1689.
In deze drie en vijftig jaren speelde zich het
leven af van een buitengewoon actieve Am
sterdammer, die negen talen (Frans, Duits,
Engels, Grieks, Latijn, Italiaans, Portu
gees, Arabisch en vermoedelijk ook Ethio-
pisch) kende, een groot aantal boeken op
aardrijkskundig gebied schreef en een van
de beste boeken over Amsterdam publi
ceerde.
En toch was hij „maar" de zoon van een
eenvoudige lijndraaier Gerrit Gerrits, die op
een der lijnbanen van de familie Witsen
werkzaam was.
De Haringpakkerstoren, voor 1578 Heilige
Kruistoren geheten, droeg een haring als
windwijzer. Zij stond aan het eind van het
Singel en werd in 1829 gesloopt, (ill. uit
Dapper)
Zijn zoon werd daar ook te werk gesteld,
maar vermoedelijk door tussenkomst van
een der Witsen kreeg hij gelegenheid te
gaan studeren. Op 22-jarige leeftijd werd
Olfert onder de naam Dapper ingeschreven
als student aan de universiteit te Utrecht.
Reeds anderhalf jaar later was hij doctor
medicinae, keerde terug naar Amsterdam en
wierp zich op de studie van oude folianten.
Van 1660 af bestudeerde hij de geschiedenis
van Amsterdam en reeds drie jaar later
kwam zijn stadsbeschrijving van de pers.
De volledige titel van dit vijfdelige werk, in
één band door Van Meurs uitgegeven, luid
de:
„Historische Beschryving der Stadt Am
sterdam waerin De voornaemste geschiede
nissen (na een kort verhael van gansch Hol-
lant en d'omleggende Dorpen, als
Ambachts-heerlykheden, onder deze Stadt
gelegen) die ten tyde der Herdoopers, Ne-
derlandtsche beroerten, en onder Prins Wil-
lems, de tweede, Stadthouderlyke Regeer
ing, hier ter Stede voor-gevallen zijn, ver
handelt en Al de Stadts gemeene, zoo Gees-
telyke als Wereltlyke, Gebouwen, in meer
als tzeventigh kopere Platen, met haer ne-
venstaende Beschryving, vertoont worden
door dr. O. D.".
Voor dit boek mocht hij niet, zoals Wage
naar de archieven bestuderen, maar oud
burgemeester Comelis Witsen en diens zo
nen gaven Dapper oude papieren en ge
denkschriften ter inzage. Vandaar dat de
opdracht vóór in het boek gewijd was aan
Den Edelen Gestrengen en Groot Achtbaren
Heere Komelis Witsen. Dappers beschrij
ving van de stadsgeschiedenis begint met
een historische kenschets van Holland, in
het bijzonder van Amstelland en de ambach
theerlijkheden Amstelveen, Sloten, Osdorp
en Sloterdijk.
Het tweede boek behandelt de ontwikkeling
van Amsterdam tot de regeringsafstand van
Karei V in 1555.
Het derde boek trekt de stadsgeschiedenis
door tot 1652. In het vierde deel worden de
gebouwen van de stad uitvoerig aan de orde
gesteld. Het laatste deel is gewijd aan de
stedelijke regering, aan schutterij, poorters
en vreemdelingen en enige beroemde Am
sterdammers, zowel geleerden als oorlogs
helden.
Een korte schets van de eilanden Urk en
Emmeloord - aan Amsterdam toebehorende
ambachtsheerlijkheden - besluit het
De Kloveniersdoelen, gebouwd in 1522,
aan de Binnen-Amstel. Rechts de toren
Svijch Wtrecht (d.i. Zwijg Utrecht). Op de
achtergrond de Munt of Regulierstoren,
(ill. uit Dapper)
mvlïllll K ..D O ti 1, B-K..
rnrrrTrr
153
