Heemschut in actie
Pesthuis Gouda
V illa's Bloemendaal
Panden Spijkenisse
Langs de Zaan
Het Pesthuis te Gouda. Wat gaat ermee
gebeuren als de veemarkt verdwijnt?
Aan de Veemarkt te Gouda staat een ge
bouw dat in de jaren 1614-1617, toen de
pest in ons land nog veel voorkwam, als
Pesthuis daar is neergezet. Met het verdwij
nen van de zo gevreesde ziekte veranderde
de bestemming van het Pesthuis. Zo werd
het in 1784 kazerne en in dat kader om
streeks 1841 opgeknapt en uitgebreid,
waardoor de gevellengte bijna 100 m be
draagt. Nog weer later werd het complex
bestemd tot veemarkt, waartoe op het ter
rein voor het gebouw (het z.g. Pesterf) hal
len werden gebouwd. Zo is de situatie tot op
heden. Het ziet er evenwel naar uit dat daar
verandering in komt, nu het in de bedoeling
ligt de veemarkt uit Gouda te laten verdwij
nen. En wat gebeurt er dan met het oude
Pesthuis? Daarover heeft Heemschut de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg een
brief geschreven. Hierin wordt erop gewe
zen dat, als de veemarkthallen worden ge
sloopt, de zeer waardevolle Oostgevel ein
delijk een kans zou krijgen zich, ter begren
zing van een nieuw te vormen plein, te ma
nifesteren. Heemschut dringt er bij de
Rijksdienst op aan over het Pesthuis, dat
inmiddels al in verwaarloosde staat ver
keert, zodanig te adviseren, dat het een
plaats op de monumentenlijst kan krijgen.
Kom Munnekezijl
Door verval en kaalslag is er nog maar
weinig over van de oude bebouwing van
Munnekezijl, maar nu ligt het dan toch in de
bedoeling om een nieuw bestemmingsplan
op te stellen. Daarbij zal aandacht worden
geschonken aan het behoud van karakteris
tieke en waardevolle panden en aan aan
gepaste, opvullende nieuwbouw. De ge
meente Kollumerland heeft daartoe, via
aankoop van panden, al een aanzet gegeven
waardoor het wellicht mogelijk zal zijn om,
na restauratie, de oude herberg en bakkerij
voor het dorp te behouden. Heemschut in
een brief aan B. en W. en de raad van
Kollumerland: „Dit zal ongetwijfeld een
injectie voor het plaatsje kunnen betekenen,
zodat zich weer gegadigden in het dorp
gaan vestigen. Immers, overal in het land
doet zich de tendens voor dat men boven de
eenvormige, geijkte nieuwbouw de meer
originele en karaktervolle oude bebouwing
verkiest." Heemschut vraagt de gemeente
in het komende bestemmingsplan de slaper
dijk bij Munnekezijl niet over het hoofd te
zien, maar het karakter van deze dijk te
respecteren.
Heemschut is het opnieuw niet eens met het
beleid van de gemeente Bloemendaal, dat
nu niet bepaald uitmunt in bezinning op
gegeven waarden. In dit geval gaat het om
de villa's „Beau Regard" en „Die Clin-
ghe", aan de Hoge Duin en Daalseweg.
Beide villa's worden met afbraak bedreigd,
nu een projectontwikkelaar ter plaatse (zeer
dure) flats wil gaan bouwen. Wat „Beau
Regard" betreft is dit met de gemeente al
rond, zij het dan dat er op dit moment nog
geen uitvoering aan het plan is gegeven.
Heemschut in een brief aan B.enW.: „Wij
menen dat hier bij afbraak opnieuw sprake is
van een aantasting van een fraai gedeelte
van uw gemeente: ,Beau Regard' met zijn
door Zocher ontworpen tuin en ,Die Cling-
he' als schepping van architect E. Cuypers.
Van beide gebouwen gaat een voorname
allure uit en zij zijn als specimina van archi
tectuur uit het begin van deze eeuw zeker
behoudenswaard. Zij stonden dan ook op de
nominatie tot plaatsing op de monumenten
lijst." Heemschut pleit ervoor bij de vast
stelling van het voor het betrokken gebied in
voorbereiding zijnde bestemmingsplan uit
te gaan van het behoud van de bestaande
bebouwing en slechts zeer kleine mogelijk
heden tot verdergaande bebouwing op te
nemen.
„Hoewel ons momenteel geen direct gevaar
voor deze panden bekend is, menen wij dat
- gezien het gebrek aan waardevolle panden
in Spijkenisse - bescherming van groot be
lang is. Wij pleiten daarom voor plaatsing
van Voorstraat 16 en 18 op de monumenten
lijst." Aldus Heemschut in een brief aan de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg. De
panden, waar het hier om gaat, zijn in be
langrijke mate sfeerbepalend voor de Voor
straat. Nummer 16 is op het ogenblik pak
huis, nummer 18 is een royaal woonhuis
van het Zuidhollandse type met wolfdak en
een opmerkelijk dwarshuis. Hoewel er voor
de panden geen direct gevaar dreigt, wil
Heemschut toch wel graag het zekere voor
het onzekere.
i
De panden Voorstraat 16 (midden) en 18
(links) te Spijkenisse, waarvoor plaatsing
op de monumentenlijst is gevraagd.
B. en W. van Zaanstad is gevraagd mee te
werken aan het behoud van het voormalige,
door brand ernstig beschadigde gemeente
huis te Wormerveer. Dit vooral ook, omdat
het gebouw onderdeel uitmaakt van het nog
altijd fraaie gevelfront langs de Zaan.
Heemschut vindt dat het aanbeveling ver
dient de mogelijkheden te onderzoeken van
een totaal-renovatieplan „Zaanoevers",
met het doel bestaande gevels in stand te
houden en de reeds opengevallen gaten met
in de schaal passende nieuwbouw op te vul
len. Om in dit stadium eventuele ongewen
ste verbouwingen of uitbreidingen te voor
komen, zou het nuttig zijn om voor die ge
bieden langs de Zaan, waar geen bestem
mingsplan geldt, een voorbereidingsbesluit
te nemen.