Op de lijst
van het door dr. Berlage in 1915-1916 ge
bouwde Jachthuis voor A. G. Kröller, in het
nationaal park De Hoge Veluwe. Voorts
kwamen nog op de monumentenlijst de uit
de 19e eeuw daterende r.k. pastorie in Oos-
telbeers, een uit 1866 daterende schuur in
Lochem, een poortje uit 1620 in Delft, drie
huizen in Bergen op Zoom, waaronder
„Huize St. Joris" en het huis „De Draak",
alle uit de late middeleeuwen.
De lijst werd verder nog uitgebreid met de
„Noorderverlaat", een sluis in Dokkum,
gebouwd in 1876 en vernieuwd in 1939, een
fragment van een middeleeuwse stadsmuur
in Huissen, een huisje, gebouwd tegen de
stadsmuur in Zutphen, alsmede een 17e-
eeuws pand in dezelfde stad, en een boer
derij uit de 18e eeuw in Oirschot.
Mevr. Nijland-Verweij bleek intussen ook
bezorgd over de toekomst van het graf van
dr. Verweij. Zij vreesde, dat het kerkhof
wellicht zou worden geruimd, maar dr.
Samson heeft zich ervan overtuigd, dat dit
niet zal gebeuren.
Het is een vrij oud kerkhof en met mevr.
Nijland-Verweij zijn we het eens dat ook
begraafplaatsen in vele gevallen een „mo
nument" kunnen zijn. Er zouden daarvan
verscheidene voorbeelden zijn te noemen.
Intussen heeft men in Noordwijk het plan
om toch de herinnering aan Albert Verweij
levend te houden. Tegenover de plaats waar
Villa Nova stond, zal namelijk een kopie
van de buste van de dichter, waarvan het
origineel - indertijd gemaakt door prof. L.
O. Wenckenbach - zich in het museum
Boymans-van Beuningen bevindt, worden
geplaatst.
v. d. W.
Op de aanvullende lijst voor beschermde
monumenten is o.m. geplaatst het in 1827
door Salomon van de Pauw gebouwde Min
nehuis in Leiden. Dit huis deed oorspronke
lijk dienst als onderkomen voor „arme oude
mannen en vrouwen". Eveneens in Leiden
zijn op de voorlopige lijst geplaatst drie
18e-eeuwse huizen, een boerderij uit de
zelfde tijd en twee panden, resp. uit de 17e
en de 19e eeuw.
In Groot Schermer zijn een boerderij uit
1675 en in Leusden een boerderij (1603)
,,'t Claverblad" in bescherming genomen.
Op de aanvullende ontwerplijst kwamen
voorts te staan negen boerderijen, het
bouwhuis en het koetshuis van het kasteel
Hackfort en het koetshuis met woning van
het Huis De Wiersse in Vorden en het uit
1830 daterende zaalkerkje van Burgerbrug.
In Heemskerk zijn het z.g. Huidtoneel en
het terrein Oud Haerlem op de ontwerplijst
van beschermde archeologische monumen
ten geplaatst. Het Huidtoneel, ook wel
Schepelenberg genaamd, is een waarschijn
lijk nog grotendeels niet onderzochte graf
heuvel, daterend uit de eerste eeuwen van
onze jaartelling. De heuvel neemt een bij
zondere plaats in de geschiedenis van Ken-
nemerland in. In het verleden werden daar
de landheren bij het aanvaarden van het be
stuur door hun onderdanen gehuldigd. Dit
schijnt o.a. gebeurd te zijn in 1361 met
Albrecht van Beieren en in 1418 met Jan
van Brabant. Oud Haerlem is het enige
voorbeeld van een kasteelterrein, dat met
belegeringswerken bewaard is gebleven.
Deze werden in 1351 rondom aangelegd
door Kabeljauwse aanhangers van Wil
lem V van Holland. Reeds eerder werden in
Heemskerk in bescherming genomen de
overblijfselen van de hoofdburcht van het
Huis Heemskerk, gelegen op het terrein van
het tegenwoordige kasteel Marquette.
Boerderijen
Behalve de hierboven genoemde aanvulling
van de monumentenlijst zijn nog beschermd
verklaard enkele gebouwen in de Molen
straat te Raamsdonk (N.-B.); in totaal negen
bouwwerken uit de 18e en 19e eeuw,
waarbij het „Fransch Nederduitsch school
huis", dat in 1787 werd gebouwd. Boven
dien werden in Raamsdonk nog drie boer
derijen, maar ook een pand waarvan zelfs de
twee hardstenen stoeppalen, in bescher
ming genomen.
Elders, zoals in Vollenhove, Hoogeloon,
Deume.en Moergestel zijn eveneens boer
derijen op de beschermingslijst geplaatst. In
laatstgenoemde gemeente is tevens een huis
uit de 19e eeuw aan de lijst toegevoegd.
Andere huizen, die op de lijst kwamen,
staan in Vaals, Kockengen, Udenhout,
Lieshout en Oude Wetering; alle dateren uit
de 18e en 19e eeuw.
In Oosterwolde werd de begraafplaats met
grafkelder anno 1852 (voorde familie Raedt
van Öldenbamevelt) op de aanvullende lijst
gezet.
Een zeer belangrijke beslissing kan geacht
worden de plaatsing op de monumentenlijst
Het huis van dr. Albert Verweij
Onze publikatie over de pogingen, die in het
werk worden gesteld het geboortehuis van
de letterkundige dr. Menno ter Braak te
restaureren, heeft een merkwaardige reactie
teweeggebracht. We kregen namelijk van
mevr. dr. M. Nijland-Verwey een uitvoe
rige brief, waarin zij ons schreef, dat het
huis, waarin de dichter prof. dr. Albert
Verweij van 1890 tot 1937 (het jaar van zijn
overlijden) heeft gewoond, plaats moet ma
ken voor nieuwbouw. Onze briefschrijfster
is daarover terecht teleurgesteld. Villa
Nova, op het „Hoge Duin", tussen
Noordwijk-Binnen en Noordwijk aan Zee,
is indertijd door dr. Berlage gebouwd,
evenals een huis ernaast, villa Liesbet, in
middels ook verdwenen. Ofschoon het om
een woonhuis van dr. Berlage gaat, werd
het door deskundigen, ook al omdat er ver
schillende verbouwingen aan hebben plaats
gehad, niet hoog aangeslagen. De verbin
ding Berlage-Verwey zou echter aanleiding
hebben moeten zijn Villa Nova voor het
nageslacht te bewaren. Dat dit niet is ge
beurd valt in hoge mate te betreuren. Niet
alleen de letterkundige wereld, maar ook
enige nog levende generaties studenten,
hebben ongetwijfeld een dierbare herinne
ring aan Villa Nova en zijn beroemde bewo
ner.
Een tweede reactie kregen we van dr. N.
Samson, die de sloop van Villa Nova na
tuurlijk eveneens betreurt, maar die ons
schreef, dat het z.g. Stalhuis, gelegen op de
tegenovergestelde hoek van de Nieuwe
Zeeweg, waarin de dichter menigmaal ge
werkt zou hebben, weliswaar is gemoderni
seerd, maar in elk geval bewaard is geble
ven.
Restauratie woonhuismonumenten
De minister van Sociale Zaken heeft de
Tweede Kamer een overzicht gezonden van
de stand van uitvoering van de lopende extra
werkgelegenheidsprogramma's per 30 juni
1975. Hieraan ontlenen we, dat uit het Eer
ste Extra Werkgelegenheidsprogramma-
1975 vier miljoen gulden beschikbaar was
voor subsidie van restauraties van woon
huismonumenten; gecomitteerd te zamen
met gelden structurele begroting van
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening;
7,6 min.
Voor subsidie voorbereidingskosten stads
vernieuwing was uit het Eerste Extra
Werkgelegenheidsprogramma-1975 be
schikbaar 6 min.; gecommitteerd
800.000. 257