116
fenomeen van de ligboxenstallen of de
bio-industrie. Ik erken dat de moderne
boer met zijn tijd mee moet. Maar ik
vindt dat het tegelijkertijd hard nodig
is om in het al danig aangetaste
buitengebied naar aanpassing van de
agrarische bebouwing te streven."
Willekeur
Een niet gering facet van het bouwen
in het buitengebied is de explosieve
groei van de dorpen, waarbij de uit
breidingen als een vreemd element het
oude landschap binnendringen en het
aantasten. Tegelijk wordt de identiteit
van het dorp zelf aangetast. De wel
standscommissies zijn op dit punt
zeker waakzaam, zo constateert mr.
Houben, maar zij kunnen alleen weinig
uitrichten. Hij stelt bovendien dat
zeker in de kleine gemeenten bij de
welstandsbeoordeling er een neiging
tot bestuurlijke willekeur kan zijn. Er
wordt wel beweerd dat die willekeur
bij de welstandscommissies is te vin
den, maar mr. Houben zoekt haar bij
de colleges van B. en W. die, zonder
een behoorlijke motivering, de ene
keer wel en de andere keer niet het
advies van de welstandscommissie vol
gen. De burger en de welstandscom
missie worden hiervan de dupe. Ge
woon, omdat zij niet weten waar ze
aan toe zijn. Eigenlijk is de gemeente
volgens de bouwverordening verplicht
de welstandscommissie bericht te stu
ren als zij van een advies van de
commissie afwijkt. Maar omdat veel
gemeenten zich hieraan niet houden,
krijgen de commissies geen inzicht in
het welstandsbeleid dat de gemeente
aanhangt. Omgekeerd zouden de wel
standscommissies (juist weer in de
kleine gemeenten die overigens het
grootste deel van het buitengebied in
handen hebben) harder moeten wer
ken aan goede verbindingslijnen naar
de gemeente toe. Als een mogelijk
praktische oplossing ziet mr. Houben
dat elke aanvrager van een bouwver
gunning, samen met de formulieren,
een informatiebrochure krijgt over het
welstandsaspect van het gebouwde.
Zeker voor het buitengebied is zo'n
brochure, die van streek tot streek kan
verscholen, dringend nodig.
Belemmeringen
Architect Meffert ziet in ieder geval
twee duidelijke, wettelijke belemme
ringen die een passende ombuiging van
de ontwikkelingen in het buitengebied
in de weg staan. Zo is daar artikel 10
van de Wet op de Ruimtelijke Orde
ning. Dat artikel verplicht de gemeen
ten om voor het buitengebied een
bestemmingsplan vast te stellen, waar
in de bestemming van de grond wordt
geregeld en, zo nodig, voorschriften
worden gegeven voor het gebruik van
die grond en de zich daarop bevin
dende opstallen. En nu komt het:
„Deze voorschriften mogen slechts om
dringende redenen een beperking van
het meest doelmatige gebruik inhou
den en mogen geen eisen bevatten met
betrekking tot de structuur van agrari
sche bedrijven." Op grond hiervan kan
een gemeente, die bepaalde ongezonde
ontwikkelingen wil keren, erg weinig
uitrichten. Als de boer stelt dat hij dat
type gebouw nodig heeft, dan gaat dat
door. Hetzelfde is het geval met het
type bedrijf. Op een zekere kwetsbare
plek in het landschap kan een bepaald
type bedrijf alles verknoeien, maar wat
valt daar zolang die formulering van
artikel 10 van de W.R.O. er ligt
tegen te doen?
Meffert: „Een andere belemmering zit
in de Ruilverkavelingswet. Die wet
richt zich, kun je stellen, uitsluitend
op het agrarisch-economische aspect.
