Heemschut
Groene nota's
Jaargang 52-no. 4-1975
Uitgave
van de Bond Heemschut
Opgericht 1911
Beschermvrouwe
H.M. Koningin Juliana
Eindredacteur:
J.E. van der Wielen
Redacteur: G. Woudsma
Vormgeving en lay-out:
Henk Heynis.
Alle correspondentie betreffende
de redactie van het blad, riclite
men tot het secretariaat van de
Bond Heemschut:
Korenmetershuis, N.Z. Kolk 28,
Postbus 10525-Postgiro 124326
Amsterdam 1, tel. 22 52 92
Alle correspondentie betreffende
advertenties: B.V. 't Koggeschip,
drukkers- en uitgeversbedrijf,
Nwe. Achtergracht 104, Postbus
1198, Amsterdam 4,
tel. 22 97 21.
Amsterdams „lelijke eendjes"
pag. 63
Een monument vol mo
numenten pag. 67
Monumentenzorg in
parlement pag. 70
Heemschut in actie
pag. 74
Foto omslag: 0
Monument en trein. De trein
rijdt hier langs de Koppelspoort
in Amersfoort. Meer over Monu
menten-trips op pagina 62.
SISO 700.3 - UDC 351.853
Parallel met de verschijning van een
drietal nota's over nationale parken en
landschapsparken kon de Nederlandse
Vereniging tot behoud van natuurmo
numenten haar 200.000ste lid inschrij
ven. Zowel over het een als over het
ander verheugen we ons ten zeerste. De
regeringsnota's bewijzen, dat de rijks
overheid open oog heeft voor het be
houd van ons betrekkelijk kleine areaal
aan natuurschoon. Het bereiken van het
200.000ste lid bij de Ned. vereniging tot
behoud van natuurmonumenten bewijst,
dat er een sterk groeiende belangstel
ling blijkt te bestaan in ons volk voor
het doel van deze instelling. Overheid
en individuele burger verkeren ten deze
nu duidelijker dan ooit tevoren op het
zelfde niveau. De regeringsnota's zijn
vervat in groene omslagen; ongetwijfeld
een symbolische kleur. Met de drie no
ta's wordt voor het landschappelijk
schoon het sein op groen gezet.
Helaas komt het uitgestippelde beleid
voor sommige streken te laat als gevolg
van ruilverkaveling. Uit een rationeel
oogpunt is er veel te zeggen voor ruil
verkaveling, maar daarbij wordt helaas
niet altijd voldoende het belang van het
behoud van het landschapsschoon in
het oog gehouden. Zo worden de ruil
verkavelingen Grolloo-Schoonloo, de
Peel-Heinkenszand, het Grootslag en
het Geestmerambacht als slechte voor
beelden gesteld. Eeuwenoude aarden
wallen worden geëgaliseerd, terwijl heg
gen, houtwallen en esrandbegroeiingen
worden afgebrand en verwijderd. Bij
Wouw was de ingreep zo drastisch, dat
dit landschap in geografische kring als
„het verdwenen heggelandschap van
Wouw" wordt gekenschetst. Ook in de
uiterwaarden van de Maas zijn veel
heggen verdwenen.
De nota's onderscheiden nationale par
ken en nationale landschapsparken. Een
nationaal park wordt omschreven als
een aangesloten gebied van tenminste
duizend ha, bestaande uit natuurterrei
nen, wateren en/of bossen, met een
bijzondere natuurlijke en landschappe
lijke gesteldheid en een bijzonder plan-
ten- en dierenleven. Voor een
landschapspark geldt de instandhou
ding van de bestaande verscheidenheid
van landschapstypen, milieutypen en
natuurelementen.
Beide begripsomschrijvingen zijn duide
lijk. Voor de doelstelling van
Heemschut is intussen vooral ook van
belang hetgeen wordt opgemerkt om
trent de voorgenomen wijziging van de
Monumentenwet. Het is o.m. de bedoe
ling een nieuwe, ruimere omschrijving
van het begrip stads- en dorpsgezicht te
geven, waarbij met name ook de relatie
tussen puur stedebouwkundige elemen
ten en landschappelijke elementen be
nadrukt zal worden. Een ander belang
rijk punt in de voorgenomen wijziging is
het verbod een monument zodanig te
verwaarlozen of te laten verwaarlozen,
dat het behoud niet langer is gewaar
borgd. Een ander knelpunt wordt ge
noemd dat aan het officiële voornemen
tot aanwijzing van beschermde stads
en dorpsgezichten geen rechtsgevolgen
kunnen worden verbonden. Volgens de
bestaande procedure kunnen in dit ka
der in het te beschermen gebied ontwik
kelingen plaatsvinden, die de stede-
bouwkundigmonu mentale waarden
daarvan aantasten.
Met deze problematiek worstelt
Heemschut al vele jaren. Het is goed,
dat de rijksoverheid daarvoor thans oog
heeft en bereid blijkt deze knelpunten
weg te nemen.
Het is nog te vroeg een eindoordeel
over het uitgestippelde beleid te geven,
maar er is nu een begin gemaakt voor
het behoud en de bescherming van
landschap, natuur 'en monumenten in
één samenhang.
v.d.W.
