3
neen, vlak achter het Paleis staat de
gruwel van het horizontalisme te pronk.
Het gebouw dat omstreeks 1927 daar
werd neergezet in de plaats van een
aantal panden tegenover de Voorburg
walgevel van het Paleis. Zó nadrukkelijk
overheersen de horizontage lijnen hier
in een omgeving waar alle lijnen om-
hoogstreven ook van het „Perenburg"
van rijksbouwmeester Peters, het hoofd
postkantoor op de hoek van Voorburg
wal en Paleisstraat - dat men hier kan
spreken van een klassiek voorbeeld van
een gebouw op een volstrekt verkeerde
plaats neergezet. Het zou ter hoogte
van het Minervaplein geen slecht figuur
hebben geslagen. Op de plaats uitgere
kend achter het Koninklijk Paleis, eens
gevierd als het achtste wereldwonder, is
deze vergissing in baksteen begaan. Een
generatie Amsterdammers kende het als
„het geldkantoor" het is nu een ge
bouw dat niet langer door het publiek
wordt betreden: het telecommunicatie-
gebouw. Des avonds zijn de rolluiken
van de benedenverdieping afwerend
gesloten. Een donkere geschiedenis!
Het hoofd schuddend over een zo gran
dioos mistasten over wat men kan bou
wen in de gevoelige binnenstad van
Amsterdam met zijn duizenden monu-
64 menten kunnen we nog even „Het witte
huis" kijken, een van de meest typische
voorbeelden van Jugendstil in de stad.
De gevel, tussen het Singel en de
Spuistraat laat zich het best bewonder
en van de kant van de brug over het
Singel. Het pand is gedoemd te verdwij
nen voor het nieuwe gebouw van de
faculteit der letteren van de Universiteit
van Amsterdam, dat ook het grote aan
grenzende pand, eens zetel van de
Twentse Bank zal omvatten.
Niet zo heel ver hier vandaan is een
ander overheidsgebouw dat het
stadsbeeld geen goed heeft gedaan. Wij
bedoelen de telefooncentrale aan de
Herengracht en het Singel bij de Oude
Spiegelstraat, een kolos, die op deze
plaats volstrekt detoneert. De gevel,
aanvankelijk kenmerkend voor de
baksteenarchitectuur van de Amster
damse school is in de jaren vijftig ver
vangen door een nieuwe gevel tegelijk
met een ingrijpende inwendige verbou
wing. Maar te redden was er weinig
meer of het moet zijn dat het al te
nadrukkelijke horizontalisme wat is ver
zwakt.
Boosdoeners
Want het is duidelijk dat die horizonta
le lijnen hele erge boosdoeners zijn in
het stadsbeeld. Slimme architecten zijn
dan ook tegenwoordig ijverig bezig ver
ticalen op hun tekentafels te laten trek
ken. Zo vallen hier en daar - en toeval
lig op de Herengracht vlak bij dat Witte
Huis van zojuist onopvallende don
kere moderne gevels te ontdekken: met
verticale lijnen overheersend en met een
weldadige onopvallendheid tegenover
de omgeving.
Die onopvallendheid geldt zeker niet
voor de jongste hotelreus in de stad, het
Marriott Hotel aan het Leidsebosje, dat
de omgeving helemaal domineert met
zijn elf verdiepingen, maar die indruk
toch weer wat verzacht door het terug
wijken van de gevel naar de Von
delstraat. Men moet overigens wel be
denken, dat hiervoor de Koepelkerk, die
zoveel Amsterdammers zich met veel
nostalgie herinneren, heeft moeten wij
ken. Tegen het verdwijnen van deze
kerk heeft enige jaren geleden Henri
Knap in Het Parool nog een dappere
maar van te voren tot mislukken ge
doemde actie gevoerd. Maar laten we
de waarde van zulke acties niet on
derschatten - zij maken toch een groter
publiek bewust van wat er gaande is
aan systematische verarming en soms
zelfs verloedering in de stad.
Zo hebben ook de Nieuwmarktacties -
de Bond Heemschut heeft zich ui-
