van monumenten, het toerisme alleen
maar ten goede zou komen. Traditie en
winstbejag gingen hier hand in hand.
Beieren, dat 40.000 monumenten telt, stelt
jaarlijks tien miljoen mark beschikbaar
en Baden-Württemberg, met bijna even
veel monumenten; haalt elk jaar 18 mil
joen mark uit het lotto-potje. Westduits-
lands rijkste deelstaat, NoordrijnIand-
Westfalen heeft voor 1974 bijna 20 mil
joen beschikbaar gesteld.
Geen wet
In veel deelstaten bestaat er nog geen wet
op de monumentenzorg en het gevolg
daarvan is dat vaak objecten niet gerestau
reerd kunnen worden, omdat de eigenaars
aan hun rechten vasthouden. In de ont-
werp-wel, die de deelstaat Hessen bij het
parlement heeft ingediend wordt welis
waar de mogelijkheid tot onteigening aan
geduid, maar dat is wel het "laatste en
uiterste middel" en zal in de praktijk "zel
den voorkomen", aldus een begeleidende
verklaring. Het eigendom is in de Bonds
republiek een fetisj en daar kan men, ook
in het algemeen belang, niet zo maar aan
komen. Eén van de deelstaten, die wel al
een wetgeving hebben op het terrein van
de monumentenzorg, is Beieren. En hoe
conservatief deze vrijstaat ook moge zijn,
op het gebied van de "Denkmalpflege",
zoals de Duitsers-hun monumentenzorg
plegen te noemen, is deze wet een progres
sief lichtpuntje. Wie als eigenaar niet, op
3
de gewenste wijze, voor monumenten
zorgt (monumenten dan waarvan het in
standhouden in het algemeen belang is en
die geschiedkundige, artistieke, stede-
bouwkundige, en wetenschappelijke bete
kenis hebberr) kan met een boete tot één
miljoen mark worden gestraft. Daar'over
het algemeen het dreigen met boetes geen
grote uitwerking heeft - een groot con
cern kan gemakkelijk een miljoen opbren
gen als haar uitbreidingsplannen niet ge
stagneerd worden - is in de wet ook vastge
legd dat degenen, die een monument ver
nielen, kunnen worden verplicht de
schade door restauratie weer te herstellen.
Eigenaren van monumenten, die niet mee
werken aan de restauratie van deze objec
ten, kunnen daartoe worden gedwongen.
In geval van nood kunnen deze objecten
worden onteigend. Daar is een fonds,
waar jaarlijks tien miljoen mark in wordt
gestort, mede voor bedoeld.
Kortom een stukje wetgeving, waarde an
dere deelstaten niet aan kunnen tippen.
Beieren werkt bovendien met het begrip
"Ensembles". Dat zijn aaneengesloten
groepen huizen of andere monumenten,
die in stand moeten worden gehouden. De
Maximilianslrasze in München is er een
voorbeeld van. Men zou het een be
schermd stadsgezicht" kunnen noemen.
Maar vaak, te vaak, komen traditie en
winstbejag met elkaar in botsing.
In het kader van het Europese Monumen
tenjaar probeert een Westduits nationaal
1. Rothenburg aan de Tauber:Stadsmuur
met overkapping.
2. Bamberg: Gezicht op de vroegere. Be-
nedictijner abdij en de Michaëlskerk.
3. Trier: Porta Nigra
comité belangstelling voor de problema
tiek te wekken bij de bevolking.
Projecten
Ook de Bondsrepubliek heeft een aantal
zogenaamde Pilot-projects, modelsteden,
die met speciale zorg omringd worden in
1975. Het zijn:
West-Berlijn als voorbeeld van een
grote stad uit de negentiende eeuw;
Trier als voorbeeld van een grote mid
deleeuwse stad;
Rothenburg ob der Tauber als voor
beeld van een toeristenslad;
Alsfeld als voorbeeld voor een kleine
middeleeuwse stad; en
Xanten als voorbeeld voor een stadssa-
nering in het kader van de herstructure
ring van. een industrieel gebied.
