Kapel van Helsdingen
Een veelgehoorde opmerking onder de
excursisten: „Het ziet er in Orvelte alle
maal té nieuw uit." Van de kant van de
projectleiding wordt daar tegenover ge
steld: ,,Op het eerste gezicht is dat ook
wel waar, maar dit moet z'n tijd hebben.
Over een jaar of wat zeker is de verkleu
ring er alweer. Dan krijg je het effect van
de verwering. Maar er is nog iets. Dat het
allemaal zo nieuw overkomt, dat komt
vooral ook omdat we zoveel tegelijk
hebben aangepakt. Móesten aanpakken.
Vroeger had je natuurlijke overgangs
fasen, wij werken aan een compleet dorp
in één tijdsbestek."
In Oud-Aalden (volgende bezoek in de
excursie) ligt het heel anders. Weliswaar
ook een fraaie collectie van Saksische hof
steden, maar dan een waar de boer nog
altijd volop de toon aangeeft. „Een écht,
lévend dorp," merkte een excursist op.
Dat dorp is op het punt van herstel lang
niét zo ver als Orvelte. „Geen wonder,"
zegt men bij de gemeente Zweeloo die
tracht Oud-Aalden te injecteren. „Het
geld gaat naar Orvelte, om er een soort
provinciaal openluchtmuseum van te
maken Orvelte en Oud-Aalden lig
gen vlakbij elkaar en dat stemt Zweeloo
nóg somberder.
Twee kerken
De excursisten bezochten twee van die
imponerende Drentse dorpskerken. Daar
van is de hervormde kerk van Zuidlaren
pas gerestaureerd (het dorp zelf bracht
daar in één maand f 130.000,— voor
op! Het andere bezoek gold de her
vormde kerk van Anloo, met haar puur-
romaanse toren en schip. Anloo ligt in
het stroomgebied van de Drentse Aa
een landschappelijk element, dit gebied,
dat zó karakteristiek en boeiend is dat er
in ieder geval Drenthe alles aan gelegen is
om het te bewaren.
G. W.
134
In het in de gemeente Vianen (Z.H.I
gelegen buurtschap Helsdingen Staat, pre
cies in de punt waar twee wegen bij
elkaar komen, een kapel. Het is een heel
oud gebouwtje, en dat is zo ongeveer
ook alles wat er van bekend is. De archie
ven zwijgen er in alle talen over. Mis
schien komt dat ook wel, omdat De
Kapel (zoals de volksmond het gebouw
tje is blijven noemen) al sinds eeuwen
niet meer als zodanig dienst doet. Dat
staat, bij al het ongewisse, dan nog wel
vast. Tot voor kort zag het er met dit
monument niet zo best uit. Het verval
vrat aan alle kanten. Daaraan wordt nu
echter, via restauratie, een halt toegeroe
pen.
Helsdingen ligt op een oude, hoge
stroomrug van de Lek en die vormde in
het verre verleden, toen er nog geen be
dijking was, een aantrekkelijk punt om
te wonen. Helsdingen, dat nu nog maar
enkele boerderijen telt, moet dan ook
veel groter geweest zijn. Sporen daarvan
zijn gemakkelijk te vinden want langs de
Voor- en Achterweg (in de punt waarvan
De Kapel staat) zitten in de grond tal
rijke oude putten en restanten van
fundamenten. Dat zou verklaren hoe het
komt dat daar een eenzame kapel staat.
Bovendien mag (en kan) worden aange
nomen, dat de nederzetting Helsdingen
er al eerder was dan Vianen.
De ligging op de stroomrug wijst daar
wel op. Wetende dat de bouw van de her
vormde kerk te Vianen begon in 1327,
kan dit leiden tot de conclusie dat de
kapel van Helsdingen er toen al was of
op zijn minst uit dezelfde tijd moet
stammen. De bouwwijze wijst ook wel in
die richting. Het betekent in ieder geval,
dat De Kapel een van de oudste gebou
wen is die er in de gemeente Vianen zijn
te vinden. Het is, tegen deze achter
grond, des te belangrijker dat de gemeen
te, die al enige jaren het gebouwtje in
handen heeft, tot herstel is overgegaan.
Dat werk, dat rond de twee ton heeft
gekost, is nu vrijwel klaar en De Kapel
(zo fraai in het boomgaardrijke land
schap ingepast) staat er als herinnering
aan het oude weer attractief op.
Hoger
Het plan voor de restauratie is gemaakt
door ir. R. Visser, architect te Schoon-
De kapel met de latere aanbouw.
