1968 had gewaarschuwd. Alleen het huis
de Pinto bleef staan, als een eenzaam,
gehavend bolwerk, dichtgemetseld, zon
der dakpannen, zodat het zware hout
skelet onbeschermd kon verrotten. Links
en rechts werden de huizen gesloopt, de
tegenoverliggende wand van de Sint
Antoniesbreestraat werd neergehaald.
P.W. bouwde een brede brug over de Sint
Antoniesluis volgens het oude plan
die alleen zin zou hebben als de grote
verkeersweg tóch door de buurt moest
komen. En Stadsontwikkeling studeerde
voort over de vernieuwing van de
Lastage, terwijl de oude bebouwing ver
der wegkruimelde. Zolang echter het
huis de Pinto overeind bleef staan, was
de historische hartader van de buurt, de
eens zeewerende Sint Antoniesdijk, nog
in beginsel aanwezig. Het huis de Pinto
staat midden in de bres die hier geleide
lijk in de structuur van de stad werd ge
broken. Zou het huis de Pinto gered wor
den, dan herleeft de kans dat er een
nieuw plan-Nieuwmarkt (dat in ieder
geval komen moet, al was het slechts
omdat in het plan-1953 de metro nog
niet was opgenomen) zal teruggrijpen op
de historische stratenstructuur, en de
nog aanwezige bebouwing zal kunnen
worden hersteld.
Gastvrijheid
Om dit te bereiken werd in de zomer
1971 de stichting de Pinto opgericht.
De doelstelling was niet om het veel
omstreden huis als een geïsoleerd histo
risch monument te behouden, maar om
de herinnering levend te houden aan de
gastvrijheid die immigranten, in het bij
zonder van Portugees-Israëlitische en
Armeense afkomst, in deze buurt hadden
genoten. Als middel daartoe wil de stich
ting huizen in de Lastage verwerven, res
taureren of herbouwen, waaraan deze
historische herinnering is verbonden, en
die huizen inrichten tot woningen en bij
het wonen behorende sociale en cultu
rele voorzieningen, bij voorkeur ten be
hoeve van degenen die in de Lastage
wonen of werken. Dat de stichting zich
in de eerste plaats zou richten op het
huis de Pinto met het omringende bouw
blok lag voor de hand. Aangezien het ge
hele blok, met uitzondering van drie
kleine huizen op de hoek Zwanenburg
wal-Snoekjesgracht, eigendom is van de
gemeente, verworven ten behoeve van
het plan-1953 dat ter plaatse een be
drijfsgebouw volgens een andere rooilijn
had geprojecteerd, ging de eerste stap
naar B. en W. met het verzoek om aan de
stichting zowel het huis de Pinto als de
leeggesloopte terreinen ter weerszij te
willen overdragen voor het ontwikkelen
van een restauratie- en herbouwplan.
Er zou een tweede boek te schrijven zijn
over de hindernissen die de stichting
heeft moeten nemen vóórdat er iets
anders tot stand kwam dan concepten,
plannen en brieven. Eerst konden er geen
werkzaamheden aan het huis de Pinto Na verwijdering van de stuciaag kwam
worden verricht voordat er een nieuw het verguldemet bloemmotieven ver
bestemmingsplan zou zijn vastgesteld, sierde cassettenpiafond uit 1680 te voor-
schijn. Daaronder het oudere plafond
Toen kon het niet voordat de metro- van eikehouten kinderbinten
werkzaamheden in de buurt voltooid
zouden zijn. Daarna moest eerst bekeken ^en gerealiseerd, dan krijgt'dit woord
worden of er geen vroegere claims op de „samenwerking" wel een vreemde bij-
grond rustten, en of de vorige eigenaars, smaak.
wanneer het gebouw zou worden ge- Juister zou zijn van een uitputtingsstrijd
handhaafd, het niet zouden willen terug- te spreken. De tegenwerkende kliek in
kopen. Er kwam een suggestie van P.W. het ambtelijk apparaat - die bepaald
om het huis een paar meter naar voren te niet met „de gemeente" mag worden ver
verplaatsen (iedereen begrijpt dat er dan eenzelvigd - heeft hier een sterk wapen,
alleen een schip met puin van zou over- namelijk de tijd, en daarvoor is altijd het
blijven), en om het blok een andere rooi- argument van onderbezetting van de des-
lijn te geven, meer in de trant van het betreffende afdeling bij de hand. Het
plan-1953. particulier initiatief moet het in eigen
tijd doen, en de aanloopkosten uit eigen
Uitputtingsstrijd middelen voorschieten. Heel wat goede
Als de stichting wilde restaureren, dan plannen zijn blijven steken omdat de
moest er eerst een plan voor het hele initiatiefnemers dat niet meer volhielden,
blok zijn, en dan moest er eerst maar ^un kracht ligt echter in de omstandig-
eens een paar miljoen bij elkaar gebracht heid dat zij direct in het algemeen belang
worden. Toen in eindeloze onderhande- werken, en hun bedoelingen duidelijk
lingen de eerste fase van het project, be- zijn, terwijl ambtelijke prestige-politiek
staande uit de restauratie van het huis de z\ch verschuilen moet achter schijnargu-
Pinto en de herbouw van drie panden menten en formalisme. De obstakels die
aan de Zwanenburgwal, klaar was voor overwonnen moeten worden hebben
de subsidie-aanvragen, zegde P.W. zonder bovendien het nuttige effect dat men
hiervan melding te maken aan het be- gedwongen wordt de plannen scherper te
stuur van de stichting, dezelfde grond omlijnen, te concretiseren en in etappes
toe aan een woningbouwvereniging, om op korte termijn in te delen.
er goedkope woningwetbouw op tot
stand te brengen, volgens een andere Hoeksteen
rooilijn! Een belangrijk punt in deze strijd om het
Wanneer men nu weet dat B. en W. het blok de Pinto, dat de hoeksteen vormt
project de Pinto bij de Raad van Europa van de Lastage, is dat het klimaat zo
hebben voorgedragen als ,,pitot project" drastisch is veranderd. Het bezwaar-
voor het Monumentenjaar 1975, om het schrift van de oudheidkundige verenigin-
buitenland te tonen wat door samenwer- gen in 1953 ging nog overwegend uit
king tussen overheid en particulier initia- van historisch-esthetische motieven. De
tief op monumentenzorgterrein kan wor- brief van de werkgroep Amsterdam-1975
