Verdween er aan de ene kant veel heide,
ook op andere wijze is er in de loop der
tijden diep ingesneden in d'olde lant-
schap. Eens lag Orvelte geheel verscholen
in het groen van weelderige bossen en
werden de percelen land op es en made
van elkaar gescheiden door lage houtwal
len, zoals er ook een natuurlijke schei
ding was met de woeste gronden. In de
vorige eeuw echter is er in Drenthe legio
eikehout op stam verkocht, en zo ook in
de omgeving van Orvelte. Hele bossen
van oude, zware bomen gingen voor de
bijl. Zoiets eenvoudigs als het prikkel
draad leidde er bovendien toe dat ook de
oude en zo rustieke houtwallen goed
deels verdwenen. Telt men daarbij het
kappen van geboomte op de erven bij de
boerderijen en langs de vele, stille zand
wegen, dan houdt men een beeld over
dat schril en kaal afsteekt bij wat het
eens geweest is.
Het plan
Toch is er in dat beeld nog altijd veel
herkenbaar van de oude structuur. In het
dorp zelf, en dan vooral in de boerde
rijen, en in de omgeving ervan. Het lag
dan ook voor de hand dat, toen in 1968
een bestemmingsplan werd vastgesteld,
dit niet alleen Orvelte zelf omvatte maar
ook de wijde omtrek. Het ontwerpen van
dit plan, als advies aan de gemeente Wes-
terbork, was de eerste grote activiteit van
de Stichting Orvelte. De basis van het
plan ligt in de kadastrale kaart van
omstreeks 1830. Aan de hand daarvan
weet men wat er in die tijd in Orvelte
stond, en dus ook wat er daarna bijkwam
dan wel, om welke reden ook, verdween.
Er zou stellig ook nog meer van het oude
verloren zijn gegaan als de gemeente Wes-
Foto 4: Het oude tolhuis, nu in gebruik
als centrum voor informatie en rondlei
dingen
Foto 5: Dit café is te jong voor Orvelte
en wordt afgebroken
Foto 6: Dit bord zegt duidelijk: Orvelte
is vrij van auto's
terbork er niet bovenop gesprongen was.
Daarover vertelt burgemeester L. T.
Lieve (52). Hij is tevens lid van het alge
meen bestuur van het Nationaal Comité
M 75 en, meer nog, voorzitter van de
Stichting Orvelte de instelling die het
grootse project „Orvelte" coördineert,
die koopt, restaureert, .verhuurt en deels
zelf beheert. De burgemeester.' „Toen we
eraan begonnen (en dat is nu zo'n jaar of
acht geleden) zat Orvelte, zoals veel oude
dorpen, een beetje in de versukkeling. Er
raakten boerderijen leeg, door bij voor
beeld ruilverkaveling of gebrek aan op
volging en wat leeg staat gaat nu eenmaal
snel achteruit. Natuurlijk was er wel
belangstelling. Maar wat krijg je er dan
in? De zoekers naar een tweede woning
of, in een veel ongunstiger geval, een
autosloper. We hebben toen direct maar
ingegrepen, en Orvelte werd tot be
schermd dorpsgezicht verklaard."
Gaaf
Waarom Orvelte? De burgemeester:
„Dat is niet omdat wij Orvelte het mooi
ste dorp van Drenthe vinden. Er zijn veel
mooie dorpen in Drenthe. Maar Orvelte
Is wel een dorp dat betrekkelijk gaaf
bewaard is gebleven en in ieder geval
ruimschoots de moeite waard om het, als
historisch erfgoed, te behouden. Als
gemeente hebben wij toen onszelf de
opdracht gesteld om het optimaal te res
taureren. Daar zijn we nu druk mee
bezig. Het is, zoals altijd in zulke geval-
