Orvelte:
project
f un
64
Dit jaar zullen de Heemschutdagen worden gehouden in Drenthe, met als
het thema „De bebouwing in het landschap". d'Olde Lantschap Drenthe
heeft in dit opzicht veel te bieden, en als vanzelf komt dan Orvelte naar
voren. Behalve Amsterdam en Middelburg is dit Drentse dorp, zoals be
kend, in het kader van het Monumentenjaar 1975 aangewezen tot een
„lichtend voorbeeld" van wat samenwerking tussen overheid en particulier
initiatief vermag tot stand te brengen als het erom gaat oude erfgoederen
te redden en nieuw leven in te blazen. Orvelte toont dit, in menig opzicht,
zeer fraai aan en het bezoek aan deze buurtschap vormt dan ook een
hoogtepunt tijdens de Heemschutdagen. Een voorproefje ervan treft u aan
in bijgaande reportage.
Orvelte ligt er vredig bij, zo gezien vanaf
de weg Westerbork—Zweeloo. Het ver
keer op die weg blijft op een afstand, het
gaat er buiten om. Trouwens, auto's
mogen toch al niet het dorp in. Borden
grendelen de toegangen af en het oude
tolhuis heeft weer een slagboom. De zes
straten die Orvelte rijk is (het asfalt is
weggehaald, de klinkers kwamen terug)
zijn daarmee gepromoveerd tot slenter
wegen, voor een bezoek op je gemak. En
dat past. Orvelte is een dorp om héél rus
tig te bekijken. Het lokt ertoe uit, door
zijn intimiteit en zijn afwisseling. Want
dat is ongetwijfeld een van de boeiende
dingen van Orvelte: je kunt het van alle
kanten bekijken en telkens word je weer
verrast en ontdek je iets nieuws. Het is,
in heel zijn opzet en presentatie, een
typisch Drents esdorp gebleven een
dorp met een unieke verzameling Sak
sische boerderijen.
Zoals veel oude dorpen in Drenthe ligt
ook Orvelte op de grens van hoge en lage
landen. De hoge, droge gronden vormen
de essen (het bouwland), de lage en
meestal in een stroomdalletje gelegen
gronden zijn de maden (de weide- en
hooilanden). Buiten es en made lagen in
vroeger tijd uitgestrekte, woeste gebie
den met bos, veen en heide. Deze van
nature rijke omgeving voorzag het dorp
van veel. In de bossen konden de binten
voor de lage, langgerekte boerderijen
worden gehaald, het veen was goed voor
de eigengestoken turf en brandzoden (op
te slaan in een apart schuurtje bij de
boerderij) en de heide was er voor de
schaapskudden. Vooral de omvang van
de voor het dorp beschikbare heidevel
den was erg belangrijk (Orvelte had er
eertijds zo'n 2000 ha waarvan 1200 op
het onafzienbare Ellertsveld).
;'lh,i;ftfÉrt-'','"itoiit'T''',iT-.ï>^Tirl)frir-ii'it.?-<iiiriÉfa'riVl6riTrtirrr'';;^ff
