I
Wfflf
De toren van Pisa
binnen de vijfhoek moeten verkopen in
de gerestaureerde panden nooit meer zo
mooi komen te wonen als ze nu wonen
in hun vaak met veel liefde en zorg
onderhouden en opgeknapte huizen met
tuintjes. Eigenlijk zouden er nu al door
de gemeente vrijstaande huizen moeten
worden gebouwd buiten de vesting voor
redelijke prijzen, zo vindt hij en hij her
haalt een grief van de verontruste Bour-
tangers, dat de begeleiding voor de
dorpsbewoners heeft gefaald, waar het
de sociale problematiek betreft. „Weini
gen zullen hebben gerealiseerd, dat
ze hun vrije woning met tuin zullen
moeten verruilen voor woningen in een
rijtje zonder noemenswaardige tuin, dat
ze hypotheken zullen moeten opnemen
en dat het helemaal niet gemakkelijk is
om een boerderijtje in de buurt te kopen
voor prijzen, die vroeger „gewoon"
waren. In tien jaar tijd is de prijs van een
simpel huisje met tienduizenden guldens
omhoog gegaan. Dat komt aan de ene
kant door de toenemende belangstelling
uit de randstad voor een „tweede huis"
in het nog rustige Groningen, maar, zoals
de heer Kwak zegt: „Als hier geen recon
structieplan was geweest, dan zouden
uitzonderingen daargelaten de huizen
binnen de vesting een slordige twintig
duizend gulden minder waard zijn ge
weest. Maar direct buiten Bourtange
wordt inderdaad geprofiteerd van de
reconstructieplannen."
De eigenaren zijn dan voorlopig de
enigen, die voordeel hebben van de
reconstructie van de vesting Bourtange.
In Bourtange zelf komen wel veel dagjes
mensen kijken naar het oude marktplein,
de gerestaureerde veertien linden en naar
het bijna gereedgekomen Oude Maga-
zijnsbolwerk, maar de Bourtanger mid
denstand wordt daar nauwelijks beter
van. Die middenstand heeft zich op deze
bezoekersstroom trouwens ook nauwe
lijks ingesteld.
Uiteraard is het niet allemaal ellende en
jammer in Bourtange. Sinds de recon
structieplannen vaste vorm aannamen,
zijn de V.V.V. en de Vereniging Plaatse
lijk Belang tot nieuw leven gekomen. Er
wordt weer van alles in het dorp op touw
gezet voor de dorpelingen zelf maar ook
om bezqpkers van buiten aan te trekken.
Eens per jaar, in september, wordt een
Vestingweek gehouden, een week met
veel festiviteiten voor jong en oud, die de
Bourtangers presenteren in min of meer
historische kledij. Er worden houten
poorten gebouwd en het oude markt
plein is in die week verlicht met flam
bouwen. De Beerenburger stroomt er
dan gul en oude viskraampjes doen goede
zaken.
Ten slotte staat bij al deze moeilijkheden
binnen Bourtange één punt ajs een paal
boven water: ook al moet men enige
tienduizenden guldens hypotheek op
nemen, in Bourtange kunnen huizen
worden gekocht, die gemiddeld tot de
helft van de werkelijke waarde worden
gesubsidieerd en de Bourtangers, die
voor elk pand als eersten in aanmerking
komen, weten dat beter, dan wie ook.
Problemen zijn er zeker rond de recon
structie van het dorp, maar een oud
Nederlands spreekwoord zegt nog altijd,
dat de kost voor de baat uitgaat!
Toos Bartelds
Nederlandse bouwers hebben deelgeno
men aan e.en prijsvraag van de Italiaanse
regering voor het stabiliseren van de
scheve toren te Pisa.
Na een voorselectie schreven ongeveer
twintig bedrijven uit verschillende landen
in. Nederland is hierbij vertegenwoordigd
door de Waalpaal bv te Amsterdam. De
directeuren De Waal en Boersma hadden
al in de loop der jaren een uitgebreide
documentatie over de toren aangelegd.
Hieruit ontwikkelde de heer L. Boersma
een idee om de toren tegen verder over
hellen te behoeden. Aanvankelijk was
het ir. Rita van Wijlen, die de omvang
rijke documentatie onderzocht en de ge
suggereerde mogelijkheden overzag. In
verband mgt de complexe constructieve
problemen werd ir. H. J. J. Engel, advise
rend ingenieur van het Raadgevend
ingenieursbureau Aronsohn bv aange
zocht en bereid gevonden de leiding over
de verdere ontwikkeling van een ontwerp
op zich te nemen. Na het tot stand
komen van het basisplan, dat nogal af
week van de aanvankelijke suggesties,
werden enkele wetenschappelijke specia
listen geraadpleegd. Daarna kon aan de
slotfase de nadere uitwerking worden
begonnen. In dit stadium trad de Hol-
landsche Beton Mij eveneens als partner
op. Inmiddels was gebleken, dat ook de
directie van de afdeling Constructie van
de Rijksgebouwendienst bijzonder veel
belangstelling voor het probleem van de
scheve toren had. Deze belangstelling
was eendeels gemotiveerd op grond van
de uitgebreide vaktechnische kennis en
ervaring, die op het gebied van restaure
ren en funderingsversterkingen bij deze
afdeling aanwezig zijn, maar ook door de
betrokkenheid bij het behoud van een
dergelijk waardevol kunsthistorisch
bouwwerk voor de westerse wereld. Met
medewerking van de minister van Volks
huisvesting en R.O. kon de rijksgebou
wendienst een wezenlijke bijdrage leve
ren om het project harmonisch af te ron
den.
Het wachten is nu op de uitspraak van
een internationale jury, die in de loop
van dit jaar wordt verwacht. Voor een
eventuele uitvoering door de Waalpaal is
een joint venture aangegaan met de Hol-
landsche Beton My. Het Raadgevend
Ingenieursbureau Aronsohn zal voor de
verdere ontwikkeling van het project
zorgdragen.
m
