De enige stad in 't Gooi
Restauraties in Naarden
Een december was het vierhonderd
jaar geleden dat soldaten van Philips II
honderden Naarders beestachtig ver
moordden, hun huizen plunderden, de
stad in brand staken en de wallen
slechtten. De rector van de Latijnse
school Lambertus Hortensius (de
„Lutherse Paap") heeft ons het
verschrikkelijke verhaal nagelaten. Jan
Luyken en Frangois Hogenberg heb
ben het gebeuren met de tekenstift
vastgelegd.
Twintig juni was het driehonderd jaar
geleden, dat de Fransen in de stad
huishielden volgend jaar kunnen we
herdenken, hoe Prins Willem III Naar
den tot belangrijke vestingstad bom
bardeerde, in de figuurlijke betekenis
van het woord dan.
Op een herfstdag in november hebben
we een pelgrimage naar Naarden on
dernomen, de stad, welke men zo
gauw voorbijrijdt en zo weinig inrijdt
althans naar ons gevoelen. Ten onrech
te, want hier ligt een brok historie
(denk alleen maar eens aan het begin
van de Tachtigjarige Oorlog) en een
stuk cultuur-historie, waaraan de be
zoeker op één dag nauwelijks knab
belen kan. De verkenner van vesting
werken kan er terecht, de historicus
vindt er veel van zijn gading, de Come-
nius-volgeling gaat er ter bedevaart, de
Gooier vindt er zijn enige stad, de
monumentenminnaar kan er zijn gevels
tellen
Dat laatste hebben we uit het beziens-
en lezenswaardige gelicht: de restaura
ties in Naarden. Stimulator is in hoge
mate geweest, de zo juist in de stand
der emeriti opgenomen burgemeester
N. J. C. Cramer, een toegewijd
heemschutter, die in zijn ambt van
voorzitter van de Raad zeer geijverd
heeft de stad te restaureren en de
monumenten een functie te geven in
het leven van alledag.
Afgezien van het bezichtigen van bol
werken en walmuren, levert een wan
deling door Naarden langs oude huizen
in brede en smalle straten, over kunstig
geplaveide wegen, in de schaduw van
kerk en toren een feest der monumen
ten op.
Wie begint bij het Vestingmuseum,
staat voor de zetel van de stichting
„Vrienden van de vesting Naarden", die
in de kanon- en kruitkelders van het
bastion Turfpoort een historisch
museum vindt. Deze kelders zijn een
deel van dat stuk van het bolwerk, dat
tijdens de regering van Prins Willem III
tot stand gekomen is.
Via de Sint Annastraat bereikt de wan
delaar de Grote Kerk, waarvan de
bouw, naar men aanneemt, in 1380 is
begonnen, gebouwd voor en door het
kerkvolk, o.a. de Gooiers, die overi-
1
gens net zoveel moesten bijdragen aan
de oprichting van het godshuis als aan
die van de wallen. Zij hebben het nooit
geapprecieerd.
Sinds 1578 is de kerk eigendom van
de Ned. Hervormde gemeente, de to-
1
Het Raadhuis van Naarden, waarvan het
bordes, later vanwege het verkeer, evenwij
dig aan de straat aangelegd is. in de gevet
het wapen van Prins Maurits, boven het
beeld, dat de Gerechtigheid symboliseert.
