Civic Trust schut het Britse heem
Later dan soortgelijke verenigingen of
instellingen op het vasteland heeft
men in Engeland zowel van particulie
re zijde als van de kant van de over
heid ingezien, dat de omgeving waar
in wij leven, of ze door de mens
gemaakt is of niet, gevaar loopt te
worden bedorven.
Doordat verenigingen als Heemschut
en Heimatschutz zoveel ouder zijn
hebben ze aanvankelijk een kleiner
gebied bestreken én bovendien aan
vankelijk veel meer tegenstand on
dervonden dan de instelling, die men
in Engeland ermee zou kunnen verge
lijken, namelijk de Civic Trust.
Er zijn belangrijke verschillen tussen
de Civic Trust en bijvoorbeeld
Heemschut, o.a. in de organisatie
doordat Heemschut een vereniging is
en de Civic Trust, gesticht in 1957
(dus laat in vergelijking met
Heemschut). Het is een lichaam, dat
ondersteund wordt door vrijwillige
bijdragen van de industrie en de han
del, geheel onafhankelijk, maar het
werkt ten nauwste samen met rege
ringsinstanties, de plaatselijke over
heid en beroepsverenigingen. Het is
in zekere zin een overkoepelend or
gaan voor vele met het land. de ste
den en dorpen te maken hebbende
activiteiten, doch dan vooral op het
gebied van de bescherming, herstel,
aanmoediging en bewustwording.
De Civic Trust is echter, evenals
Heemschut, ook actief bij verkeerde
besluiten, verwaarlozing, etc., die op
architectonisch, landschappelijk of
stedebouwkundig gebied dreigen. Hij
is dus ook preventief werkzaam voor
zover dit mogelijk is. Men krijgt de
indruk, ondanks het feit dat in En
geland naar verhouding waarschijnlijk
evenveel misloopt als in Nederland,
dat naar de Civic Trust meer ge
luisterd wordt dan naar Heemschut,
dat door zijn protesten in een tijd
toen niemand nog begreep wat er
aan de hand was zich onverdiend een
slechte naam heeft verworven die pas
langzamerhand ten goede keert. Dit
komt misschien omdat Engeland nog
later dan Nederland een toeristenland
is geworden en dat men in het alge
meen met grotere eenheden te ma
ken heeft dan bij ons. Het inzicht, dat
de toerist in de eerste plaats monu
menten en pittoreske steden en/of
dorpen uitzoekt om te verblijven, al
zijn merkwaardigerwijs ook onze on
der een bijzonder grillig klimaat lij
dende bosachtige streken en stran
den nog geliefde vakantieoorden,
heeft velen tot het inzicht gebracht,
dat bederf van stad en landschap in
financieel opzicht de inwoners schade
berokkent.
In Engeland moet men, eerder dan in
Italië, Frankrijk, België en ook Neder
land, een zeker gevoel krijgen voor de
zeer speciale charme van de vaak
bescheiden architectuur in de kleine
steden en de eenvoud van de struc
tuur, die echter dikwijls verlevendigd
wordt door de plaats van de kerk op
brede grasvlakten (oude kerkhoven)
en de bebouwing aan een kronkelen
de rivier. Dientengevolge, en ook in
overeenstemming met het inzicht, dat
ook in Nederland steeds ruimer
wordt, let men in Engeland niet meer
zozeer op de erkende monumenten,
die als ze oud genoeg zijn „automa
tisch" gespaard worden, maar vooral
op de verstoring van de omgeving.
Wij kennen allen de gevolgen van de
isolatie en ook daarop volgende op
zettelijke of niet opzettelijke verwaar
lozing van een monument, ook in
Engeland is men hier terdege van op
de hoogte hetgeen blijkt uit de crite
ria, die uit de Town and Country
Planning Act 1968 voortvloeien, bij
het opstellen van de monumentenlijst.
Zij wijken enigszins af van de onze en
het is dus goed hiervan kennis te
nemen.
In de eerste plaats de ouderdom.
Onder de monumenten vallen alle
gebouwen van vóór 1700, die nog
zijn blijven bestaan in hun oorspron
kelijke staat, voorts de meeste ge
bouwen tussen 1700 en 1840 hoewel
men hierbij een selectie toepast, dan
gebouwen van 1840 tot 1914 die
bepaalde kwaliteiten bezitten, waarbij
ook gelet wordt op het feit of het een
werk van een bekend architect is (de
architecten uit de negentiende eeuw
in Engeland zijn veel beter bekend en
worden ook hoger gewaardeerd dan
bouwmeesters uit dezelfde periode in
Nederland), ten slotte begint men
reeds met de vervaardiging van een
monumentenlijst van de gebouwen
van 1914 tot 1939. In dit opzicht is
Londen, St. Marytebone Borough, 26-28 Dorset Square. Naar mijn gevoel moet men de prachtige
pleinen van Londen niet trachten te vernieuwen met moderne „aanpassingen", die eigenlijk niet verder
gaan dan dat men dezelfde hoogte van het belendende, oude perceel aanhoudt. Bekroning 1964.
