Stokstraatkwartier
Het plan voor de vernieuwing van
het Stokstraatkwartier dateert al van
1951. Nu het in 1972 voltooid is, kan
degene, die deze voormalige krot-
tenbuurt in de oude toestand heeft
gekend, niet zeggen, dat men er
lang over gedaan heeft. Door gesta
dig te werken is een geheel en al
onbewoonbaar gebied een fraai ste
delijk geheel geworden.
Zoals bekend, bevond zich ter
plaatse oorspronkelijk een verster-
De Grote Stokstraat.
king, een Castellum, dat op de oude
Romeinse weg, die van Tongeren
naar Keulen liep, voor zover het
Maastricht betreft, over het Vrijthof,
door de Bredestraat (ten westen van
het gebied) uitlopend op het tegen
woordige Onze Lieve Vrouweplein
langs de Plankstraat en de Ekster
straat het veer of de doorwaadbare
plaats bereikte.
In een toelichting tot het sanerings
plan wordt het ontstaan van de ne-
derzetting, die het latere Maastricht
zou worden, als volgt beschreven:
„De gunstige gesteldheid van het
terrein verkregen door de aanwezig
heid van een kleine verhevenheid
(die nog duidelijk aanwezig is) aan
de uitmonding van de rivieren Jeker
en Maas, in het brede langzaam da
lende laagterras, bevorderde de
agglomeratie binnen hetgeen het
Romeinse Castellum wordt genoemd
en tevens de prolongatie der neder
zetting in het Maastrichtse ommuur
de municipium der derde eeuw.
Ofschoon de grenzen van dit, naar
oude bouwkundige principes in een
groot vierkant aangelegde en van
twee elkaar loodrecht snijdende
hoofdwegen doorkruiste castellum
moeilijk te bepalen en te reconstrue
ren zijn, wordt aangenomen, dat de
westelijke grens parallel liep met de
huidige Wolvenstraat, iets westelijk
(vrijwel ermee samenvallend) van de
tegenwoordige Havenstraat."
Het saneringsplan omvat dus een
grotere buurt: zowel ten noorden als
ten zuiden, maar vooral in het wes
ten is er een vrij brede strook be
bouwing bijgekomen. De toelichting
vervolgt: „Invallen van Germaanse
stammen in de vijfde eeuw en van
de Noormannen omstreeks het jaar
885 hebben het Romeinse municipi
um en de daaruit gegroeide Franki
sche handelsnederzetting voor een
groot deel verwoest, maar de struc
tuur van de pre-stedelijke kern, het
oude stratenbeeld, werd door de
nieuwe bouwers en bewoners in
grote lijnen gehandhaafd.
Zo is het te verklaren, dat de tegen
woordige Stokstraat nog vrijwel over
haar gehele lengte het beloop heeft
van de weg, die in de derde eeuw
het castellum doorsneed en dat de
lijn Plankstraat-Eksterstraat nog de
oude heirbaan aanduidt, welke uit
liep op de eerste brug tussen de
beide Maasoevers.
Als een aanwijzing voor de oudste
stadsgeschiedenis wordt de ligging
beschouwd van de O.L. Vrouwekerk,
die in de tiende eeuw naar alle
waarschijnlijkheid dicht bij de plaats
van een nog oudere kerk uit de vier
de eeuw gebouwd werd midden in
