Een huis aan de Leidse Breestraat
Laat in het vorig jaar is, in aanwezig
heid van Hare Majesteit de Konin-
ging, officieel de deur open gedaan
van het bijzonder knap gerestaureer
de gemeenlandshuis in de Bree
straat te Leiden, zetel van het Hoog
heemraadschap van Rijnland.
Het pand dateert uit 1578, toen Rijn
land er zijn residentie nam, in een
stad, die toen amper drie jaar uni
versiteitsstad was. Nu werd zij ook
waterschapstad, al beoogde Rijn
land niet meer dan een eigen lo
geer- en vergadergelegenheid te
hebben.
Van ouds worden de residenties van
De prachtige voorgevel van het gemeenlandshuis.
dijkgraaf, heemraden en ingelanden
gemeenlandshuizen genoemd. Wij
kennen ze te Halfweg en Spaarn-
dam, bijvoorbeeld. In eerstgenoem
de plaats is het huis nu onderdeel
van een suikerfabriek geworden. De
fraai vergulde wapenschilden herin
neren nog aan de vestiging van het
hoogheemraadschap van Rijnland
hier.
Maar terug naar de Breestraat.
Kort na de aankoop is er aan het
oorspronkelijke pand veel vertim
merd. Lieven de Key zag zijn voor
het huis ontworpen gevel niet uitge
voerd; wel werd op grond van zijn
plan door de Leidse stadstimmerlie-
den Jacob van Banchem en Jan
Dircxsz een eenvoudiger gezicht
aan de oorspronkelijk particuliere
woning gegeven.
Omstreeks 1663 heeft Pieter Post -
naar wordt aangenomen - het inte
rieur onder handen genomen, waar
van het indrukwekkende resultaat
nog altijd de grote zaal is.
In de loop der jaren is er bij tijd en
gelegenheid, zeer regelmatig, aan
het pand „gedokterd", zonder veel
gespecialiseerde ingrepen. Het ge
heel werd voor verval behoed, tot in
1730 een onbekende op het idee
kwam alle kruiskozijnen uit te bre
ken. In de 19e eeuw verdween het
representatieve karakter van het
huis ten enen male. En toen de ont
ploffing van het kruitschip had plaats
gevonden (1807) heeft men de scha
de aan dit huis aangericht zo her
steld dat meer van camouflage dan
van herstel kon gesproken worden.
In 1964 echter kon begonnen wor
den met een algehele restauratie,
dank zij steun van de rijksoverheid
(Rijksdienst voor de Monumenten
zorg), van de provincie Zuid Holland
en het gemeentebestuur van Leiden.
De nu oud-hoofdarchitect van de
Rijksdienst voor de Monumenten
zorg, de heer E. A. Canneman heeft
in samenwerking met architect ir. J.
J. Kruger te Voorburg en het aanne
mersbedrijf Huurman N.V. te Delft,
een renovatie tot stand gebracht,
waarvan de nadruk valt op het te
rugbrengen van de voorgevel in de
stijl van rond 1600. Oude baksteen
verving gevelsteen uit de vorige
eeuw, topgevels sneuvelden om
nieuw te worden gemetseld, waarbij
zandsteenversieringen weer de her
innering aan het verleden wakker
roepen.
Valse vensters werden vervangen
door kruiskozijnen, in de oorspron
kelijke maten. In de sponningen
kwam weer glas en lood, gelukkig
gespaard gebleven gebrandschil
derde medaillons konden in enkele
ramen worden aangebracht.
Indrukwekkend werd de hal van het
huis. Van een nieuwe vloer van zwart
