FEL1X QVIOUODAMAT DEFENDERE F0RT1TER AUDET GELUKKIG Hü DIE. WATHU BEMINT DAPPERDURFT VERDEDIGEN OVIDIUS. Meer waardevolle zaken de lakens uit? U weet het niet? Of u wil het niet weten? Laat ze maar in Godsnaam. Het zal mijn tijd wel uit- duren? O ja? Was u al op de eilan den, in de Jordaan, in de Nieuw- marktbuurt, de Kinkerbuurt, de Haarlemmer Houttuinen, de Joden buurt, het Haarlemmerplein. Nee lie ver niet, dat begrijp ik. Ons onbehagen, liever onze weer zin, tegen de gehele gang van za ken, hebben wij al jarenlang en op velerlei wijze tot uiting gebracht, ook met velerlei voorbeelden. Daarom nu eens een nieuw en recent voor beeld. Voor het Centraal Station te Amster dam, gelegen aan het water ligt - ja het ligt er nog - Het Noord-Zuidhol- landse koffiehuis, het is even merk waardig als historisch zinvol en goed gelegen. Een uniek koffiehuis, niet enkel voor Amsterdam, voor Ne derland. Dezer dagen kon men in de dagbladen lezen, dat het zal worden afgebroken voor de metroaanleg, het water daarvoor moet wegens al lerlei werkzaamheden worden ge dempt. Ik geef de verzekering, als er een voorstel in de Raad zou komen, om het water voor het Centraal Station te dempen, dat dit er niet door kwam. Nu gaat het spelenderwijs. Het toverwoord van die rot-metro doet elke weerstand in die Raad verstommen. Het gaat er in, alsof men van de soep op de aardappe- len-vlees-en-groenten over gaat. Het is toch voor de metro? Het NZH-koffiehuis, zoals het er nu nog staat, is van 1911. Het werd ge bouwd door arch. J. H. W. Leliman, mede-oprichter en een der eerste bestuursleden van de Bond Heem schut. Een kundig architekt, die èn om zijn woningbouwcomplexen èn om zijn publikaties, die preludeerden op Heemschut, grote bekendheid genoot. Leliman had bij de bouw voor ogen het historische Paalhuis, dat daar eveneens aan het water had ge staan, zij het aan de overkant. Aan dat Paalhuis betaalden de schippers hun paalgeld. Al sinds de 14de eeuw gebeurde dat voor het stellen van de bakens en kapen, het leggen van de zeetonnen. In dat Paalhuis zetelde de Paalknecht, die tevens de brieven van de schippers in ont vangst nam en verder bestelde. Men kon ze ook, tegen vergoeding afha len. De oudste postdienst van Am sterdam. Menig schilder en tekenaar is door dit Paalhuis geïnspireerd, men denke aan de prachtige teke ning van Abraham Storck uit 1678 of aan de schilderijen van J. Beerstra ten. Aanvankelijk was het nu te slopen gebouw de vertrekplaats van de Tweede Noordhollandse Tramweg Maatschappij. Hier begon o.m. eer tijds onze tocht naar Volendam en Marken toen de NZH Tramweg Mij de tramlijnen daarheen en naar Pur- merend in exploitatie had. Later werd het accent meer op het ge bruik als koffiehuis en restaurant gelegd met een kostelijk zitje aan het water, waar Amsterdam zo zui nig mee is. Wij willen pleiten voor het behoud van dit door ligging en bouw zo zeldzame gebouw en daar zijn drie goede redenen voor: 1De ligging tegenover die toegangs poort tot Amsterdam, die het Centraal Station voor de tiendui zenden treinreizigers is, het is voor de vreemde toerist het eer ste gezicht, de eerste indruk en dat is door dit beeld een blijven de indruk. 2. Uit een architektonisch standpunt gezien is het een zeer eigene houtbouw met bezienswaardige interieurs, zoals men die maar ui terst zelden nog ziet. Het is vol gens de heer H. J. F. de Roy van Zuydewijn, schrijver van „de Am sterdamse bouwkunst 1815- 1940": „een bouwkunstig monu ment van de eerste orde". 3. Voor de Amsterdammer zelf èn voor de toerist is het een der meest markante terrassen aan het water, dat nauwelijks 25 cm onder zijn voeten ligt. In een tijd, waarin zovele gebouwen uit de 19de en de vroege 20ste eeuw aan de sloop worden geofferd heeft het zin om een gebouwtje zo als dit te behouden. Zijn daarvoor alle mogelijkheden door de stedebouwkundige diensten grondig onder ogen gezien, of. niet? Zo niet, dan hier een paar sugge sties voor behoud: Tijdens de bouw voor de metro hier, ware het gehele gebouw op pontons te plaatsen en tijdelijk' af te varen, om het daarna weer op zijn oude plaats terug te zetten. Zorgvuldige demontage en herbouw, mogelijk elders hier aan het water ware een andere overweging. Als we zo druk bezig zijn met hotel- bouw in Amsterdam, dan moeten wij wel zorgen, dat er nog wat te bele ven, aardig te zitten en te zien is in Amsterdam, anders gaan onze ge waardeerde gasten-toeristen naar Rotterdam, daar hebben ze al een metro. T.K. 193

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1971 | | pagina 25