v. iMaaaar
'1 RB BB 9011!
jiiiiiiiiiai!
llilililiSIPI
1
- .IIIK-M
Bouwkundige problemen in Zeist
ifelïïimHflHHflli ilinfinmlitiini! J j
1
m
TT'. |j iip tJTffls
rnrnniR*
'11
Hf
I
mnrrnrmin F' ^•rffniiTrrnnrili
I' jf
I" KI
lt .7 SS
116 Het complex van het Slot en de gebouwen van de Evan
gelische Broedergemeente te Zeist, tot stand gekomen
in het laatst van de zeventiende en in de achttiende
eeuw, geeft een voor Nederland uniek totaalbeeld van
bij elkaar behorende architectuur en stedebouw uit dat
tijdperk. Aldus Dr. Ir. C. L. Temminck Groll in het april
nummer van „Oud Utrecht" in enkele opmerkingen welke
wij hier weergeven.
Bij een werkelijk „complete" aanleg, zoals wij die hier
aantreffen, hoort niet alleen een harmonisch samenspel
van gebouwen en wegen, maar ook een omsluiting. Die
omsluiting wordt hier gevormd door een reeks van bo
menrijen, sloten, paden en wegen. Deze laatste zijn ken
nelijk vooral bedoeld als „dreven"; hoogstens vervulden
ze een bescheiden rol in het lokaal netwerk van verbin
dingen. Heel mooi is dat te zien op de van omstreeks
1800 daterende maquette, die zich in het Slot bevindt.
Met zorg zijn de boombeplantingen, de wegen en de wa
terlopen volgens de toen nog aanwezige oorspronkelijke
opzet gereconstrueerd.
Omstreeks drie jaren geleden werd een „onderregel"
van het complex, de Lageweg, bij wijze van voorlopige
oplossing, voor doorgaand verkeer geschikt gemaakt. In
feite werd er maar weinig aangetast.
Naar verluidt, bestaat thans het voornemen om - verre
van het einde van deze tijdelijkheid in het verschiet te
stellen - de „tijdelijke" oplossing een meer definitief ka
rakter te geven, gelijk dat in de loop van de geschiede
nis wel eens meer met een tijdelijke oplossing is ge
beurd. En voorts blijkt er met de gedachte te worden ge
speeld van de Waterigeweg - een weg voor lokaal ver
keer - een bedding voor een doorgaande stroom te ma
ken.
De schrijver drukt diegenen, die zich met de Zeister ver
keersproblemen bezig houden, op het hart, om het we
genstelsel rondom Broedergemeente en Slot echt als
een omsluiting te zien, waar ze met andersoortige ele
menten buiten moeten blijven.
Het is in dit verband jammer, dat het pas gebouwde gro
te hek, dat de rol van het vroegere hek nabij het Rond
vervult, niet weer tussen Rond en Lageweg geplaatst
kon worden, maar werd opgetrokken tussen de noorde
lijke vleugels van de pleinbebouwing. De huidige plaats
werkt het idee dat de Lageweg zelf niet meer deel uit
maakt van de gehele monumentale aanleg, in de hand.
Het betoog is niet bedoeld om te stellen, dat men in
Zeist minder zorgvuldig met historische zaken zou om
springen dan elders - de restauratie van het Slot bewijst
wel anders -, maar dat op het eerste gezicht bescheiden
veranderingen, zoals die zich overal voltrekken, ineens
erg ingrijpend kunnen worden, wanneer ze met functie
veranderingen gepaard gaan.
Zo zijn de voorgenomen doorsnijdingen van de Koelaan
(het verlengde van de as door het Zeister Slot), die van
de as van het huis Heemstede bij Houten en die van de
landgoederen van de Treek en Amelisweerd met snelwe
gen stuk voor stuk aantastingen van ontworpen structu
ren, die véél meer schade met zich mee brengen dan de
verdwijning van een - ongetwijfeld zo klein mogelijk ge
houden - aantal bomen.
„Plan van Zeist" door J. Peterson 1795, detail. (Archief Evang. Broeder-
gemeente).
'ih
9 lij'iistuüühjttitïii:;
P5
li*
iTrnrn
'S 'f
- t
ii
-ff'
