1
derland vormt en bovendien een der
belangrijkste monumentensteden ter
wereld is. Haar stadsaanleg werd in
de 17de eeuw al beroemd en o.m. ge
volgd door de Russische Tsaar, die
naar haar voorbeeld Pietersburg
bouwde, het latere Sint Petersburg en
nóg later Leningrad.
Hoewel de sloping van een hecht
doortimmerd hoekpand in Monniken
dam en vooral de vervanging daar
van door een wanstaltig bouwpro-
dukt, de druppel was, die architect
Weissman's emmer van weerzin deed
overlopen, waren er vele wantoe
standen aan vooraf gegaan. De be
volking was sedert 1830 tot 1910 van
2,7 miljoen naar 6 miljoen gegroeid.
Overigens sindsdien opnieuw ruim
verdubbeld! De onesthetische gevol
gen daarvan waren o.m. lintbebou
wing, ontsierende buitenreclames,
doorbraken, grachtdempingen, zoals
de voorgenomen demping van de
Reguliersgracht voor de tram!
Werk genoeg voor een pas opgerich
te bond.
Nee, een ANWB voor de monumen
tenzorg werd het niet (hoewel de
ANWB ook klein begonnen is) maar
wel was de befaamde G. A. Pos
Heemschut's eerste penningmeester
en maakten ANWB-voormannen altijd
deel uit van het Heemschutbestuur.
Niemand mag verwachten, dat Heem
schut ooit een volksbeweging zal
worden, zijn doelstelling is daartoe
te ideëel en vergt een zekere erudi
tie, die helaas nog te weinig alge
meen is.
Dat er nu een doorbraak van jonge
ren gaande is, explosies uit de bur
gerij schering en inslag zijn, mag,
historisch gezien, maar ook van uit
de gezichtshoek van groeiende eru
ditie, volkomen begrijpelijk geacht
worden. Heemschut constateert zelfs
in een sfeer van voldoening dat dit
gebeurt. Zestig jaar van waakzaam
heid zijn niet vergeefs geweest, de
responsie barst op vele plaatsen los.
Het besef, dat Heemschut geen club
ter veredeling van de behoudzucht is,
maar een Bond van verenigingen en
van duizenden particulieren, die waak
zaam zjjn ten aanzien van de aantas-
Tienhoven aan de Lek, silhouet rivieroever,
een belangrijk Heemschut-aspect.
De Kathedraal in 's-Hertogenbosch over
welker omgeving zo vaak geadresseerd
moest worden.
ting van de schoonheid van Neder
land, dringt steeds dieper door.
Wapenfeiten zijn er gelukkig genoeg.
De lintbebouwing werd in gezamen
lijke strijd met de architecten be
dwongen, de ontsierende buiten
reclames werden gekneld in reclame
verordeningen, de eerste welstands
voorschriften werden door Heem
schutbestuurders ontworpen, de wel
standscommissies werden mede op
aandrang van Heemschut in het leven
geroepen.
Heemschut heeft immer geijverd om
niet het monument op zichzelf te
beschouwen, maar dit in verband te
zien met zijn omgeving. Heemschut
zou het liefst stadsconservatoren zien
aangesteld, een wens (noodzaak) die
nog niet in vervulling is gegaan. Wat
wèl is verwezenlijkt, is de vorming
van gemeentelijke bureaus voor de
Monumentenzorg naast de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg.
Juist omdat men dit in de historische
