Heemschutberichten
BERGUMERMEER, Centrale
De provincie Friesland is begonnen met de werkzaam
heden voor de bouw van een elektrische centrale aan
het Bergumermeer, terwijl het bestemmingsplan nog
niet is goedgekeurd.
Een mooi voorbeeld van de overheid. In juridische zin
kan men spreken van een onrechtmatige daad. De
demokratie wordt óók weer eens speelbal in de wereld
van het bouwen, immers tegen een bestemmingsplan
kunnen bezwaren ingebracht worden. Door maar vast
met de bouw te beginnen, wordt de gelegenheid om
bezwaar te maken een farce.
Als men weet, dat voor 1975 verwacht wordt, dat de
Eemscentrale gereed komt (die ook Friesland van de
nodige energie kan voorzien), vraagt men zich als be
lastingbetalend burger met oog voor de schoonheid
van ons land af, waarom hier zo met het algemeen
belang gejongleerd wordt. Hier is bij de beslissende
instantie sprake van onmacht om te beseffen wat er
met deze doordrijverij verloren gaat aan landschaps-
schoon, aan water met grote recreatieve betekenis, aan
rust, aan een zuiver milieu- Ware dit in cijfers omgezet
en op een begroting geplaatst, dan zou deze centrale
wel eens de allerkostbaarste kunnen blijken.
AMSTERDAMNieuwmarkt-ellende
Sinds in 1953 de algemeen door stadskenners gewraakte
wederopbouwplannen in Amsterdam ter wereld kwa
men, heeft men in onze jaargangen en adressen kunnen
volgen, hoezeer Heemschut zich hiertegen verzet heeft.
Eerst praktisch alléén, de laatste jaren zien wij aller-
wege reacties uit de burgerij van spontane bewoners
acties tot weldoordachte architecten-rapporten op
komen. Niet minder dan 17 op dit terrein werkzame
organisaties van architecten en burgers (w.o. Heem
schut) hebben zich in een rapport tot de gemeente
gewend. Uit deze beweging terwijl de buurten lang
zaam maar zeker vervielen en verpauperden is door
de gemeente toegegeven, dat een drietal van de beste
architecten die ons land opbrengen kan, een opdracht
zou krijgen voor het maken van alternatieve plannen.
De architecten D. C. Apon, Aldo van Eyck en H. Hertz
berger werden met deze opdracht belast. Al dadelijk
bleek hier een duivelse adder onder het gras te liggen.
Als bindende eisen werden in de opdracht de voorwaar
den verpakt van: 1. de aanleg van een metrotunnel
dwars door dit gebied; 2. de doorbraak van een brede
verkeersweg; 3. de aanleg van een parkeergarage voor
1000 auto's.
De drie hebben met tegenzin hun plannen ingediend,
plannen die o.i. terecht door het saneringscomité Nieuw-
markt zijn afgewezen als onaanvaardbaar.
Wat zeggen de architecten zelf?
Architect D. C. Apon: „Als gevolg van het slopen op
grote schaal zullen de meeste bewoners niet in de buurt
terugkeren. De metrobouw zal hier veel kapot maken.
Woorden en vormen die dit moeten goedmaken zijn niet
meer dan een fagade waarachter de werkelijkheid schuil
gaat. Wij zouden het liefst een constructie maken, die
al groeiend naar behoefte kan worden aangevuld en
daardoor inhoud krijgt."
De architect Aldo van Eyck: „Wij geloven dat zowel
ruimtelijk als inhoudelijk de bestaande oude stadskernen
vandaag psychologisch onontbeerlijk zijn, terwille van
zichzelf, omdat zij er zijn met hun intieme veelkleurig
heid en beslotenheid en tot nu toe alle nieuwe wijken
deze noodzakelijke kwaliteiten in het geheel niet bezit
ten, ook niet op hedendaagse wijze. Zij zijn star.leeg.
en steriel en daardoor onvoldoende leefbaar." Over de
doorbraken: „De uiterste grens van de binnenstad wordt
bepaald door het voldongen feit van het IJ-tunneltracé,
de verbrede Weesperstraat en de schaalloze wijze waar
op beide tezamen zich als niemandsland tot diep in de
vroeger nog besloten stadsstructuur manifesteren. Deze
brutale, nauwelijks te bevatten kloven zijn niet alleen
overbodig, maar ook volstrekt ontoelaatbaar."
Architect H. Hertzberger: „Het wederopbouwplan-
Nieuwmarkt van 1953 heeft het lot van de Nieuwmarkt
bezegeld. Het was een vrijbrief voor een van de meest
rigoureuze verkeersdoorbraken waarvan de zin nog
steeds niet duidelijk is."
Reeds in 1953 (zie Heemschut van april 1953, blz. 18)
merkten wij op, dat de plannen rampzalig kunnen blij
ken voor het stedelijk schoon van Amsterdam. Wij
noemden het hierin nog in goed vertrouwen een
lichtpunt, dat de afzonderlijke plannen nog aan de
Raad zouden worden voorgelegd en de wethouder de
toezegging deed om bij de definitieve vaststelling der
plannen, overleg te plegen met de oudheidkundige ver
enigingen die geadresseerd hadden. Ja, en wat denkt u?
STAKENBORG-VLAGTWEDDEBoerderij „De
Laatste Stuyver"
Verschillende leden van onze Bond woonachtig in
Groningen vestigden onze aandacht op de oude boer
derij: „De Laatste Stuyver" te Stakenborg. Dit was
reden voor ons het College van Burgemeester en Wet
houders van Vlagtwedde te verzoeken het behoud van
deze historische boerderij te willen bevorderen.
NEDERHORST DEN BERGBestemmingsplan Blijk
en Spiegelpolder
Tegen het ontwerp bestemmingsplan werden in eerste
instantie bezwaren ingebracht bij de Raad der gemeente
Nederhorst den Berg. De bezwaren waren onder meer
„het opnemen van een driehoog-flat" en het „uit de
wind plaatsen van de molen". De Raad heeft zonder
weerlegging onze bezwaren ongegrond verklaard, reden
om thans bij het College van Gedeputeerde Staten
in beroep te gaan.
133
