De werkwijze
van de
National
Trust
Chartwell in Kentwaar
eens Sir Winston Churchill
woonde. Het is een van de
populairste bezittingen van
de National Trust.
De volledige naam van de befaamde en zegenrijke
instelling op het gebied van heemschut in Engeland
luidt: „The National Trust for Places of Historie
Interest or National Beauty."
Ik zeg met nadruk op het gebied van heemschut, om
dat haar gebied evenals bij de Bond Heemschut wijder
omvattend is dan wat wij in ons land de monumenten
zorg plegen te noemen.
Het beleid van de Trust is erop gericht, dat de huizen,
die aan haar worden overgedragen, bewaard blijven
door de families, die deze huizen veelal al gedurende
vele generaties hebben bewoond. Het is allerminst de
bedoeling dat zij alleen als museum worden getoond.
De Trust moedigt daarom de schenkers aan, de be
zitting te blijven bewonen. In bijna alle gevallen geven
de schenkers dan ook niet alleen het huis, maar ook
fondsen om het te onderhouden. Helaas beschikt de
Trust zelf meestal niet over voldoende gelden om de
gehele bezitting naar waarde in stand te houden.
De gebruikelijke gang van zaken is dan ook, dat de
eigenaar de bezitting overmaakt aan de Trust op
voorwaarde, dat hijzelf en zijn erven het recht be
houden dit te eeuwigen dage te blijven bewonen zonder
daarvoor huur te betalen. Anderzijds moeten hij en
zij gedogen, dat het huis voor het publiek zal worden
opengesteld op bepaalde dagen tussen Pasen en eind
september. Het aantal voor het publiek open te stellen
dagen wordt van geval tot geval vastgesteld.
De precieze voorwaarden, waarop een schenker en
zijn erven in een Trust-huis kunnen blijven wonen,
kunnen hetzij in een erfpachtovereenkomst worden
vastgesteld, hetzij zoals veelal gebeurt, in een Memo
randum of Wishes.
Het laatste is weliswaar geen wettige binding, maar
een formele afspraak, die door het bestuur van de
Trust aanvaard wordt als een morele verplichting,
die in acht wordt genomen. Van het standpunt van
de schenker gezien, heeft zo'n Memorandum of Wishes
het voordeel, dat bijvoorbeeld het genot van vrij
wonen niet onderhevig is aan successie-rechten bij de
dood van de schenker, zoals wel het geval zou zijn
bij een officiële verbinding of verplichting.
De juiste overeenkomst waaronder de schenker een
huis bewoont, los van het recht voor zijn familie om
er te blijven wonen, verschilt van bezit tot bezit en
hangt tot op zekere hoogte af van de omvang van
de schenking. De Trust neemt altijd de verantwoorde
lijkheid op zich voor de grondvorm van het gebouw
en gewoonlijk ook voor het onderhoud van de kamers,
die aan de bezoekers getoond worden, alsmede van
de aankleding van deze kamers. Men kan zelfs deel
nemen in de kosten voor bijvoorbeeld verwarming en
verlichting en de lonen van de tuinlieden.
De aard van de overeenkomst welke met de
eigenaars wordt gesloten wordt geleid door het be
ginsel, dat de belastingvrije schenking door de eigenaar
gedaan niet anders gebruikt zal worden dan voor het
behoud van het huis of voor doeleinden, die geacht
kunnen worden het gerief van de bezoekers te beogen.
Dank zij de National Trust zijn in Engeland roem
rijke bezittingen voor het karakter van het land, de
gaafheid van het landschap behouden: kastelen, land
goederen en historische monumenten. Bij de toe
nemende behoefte aan rekreatie een uitkomst blijkens
de reaktie van het publiek.
Ook al zou de National Trust meer kunnen doen
als haar daartoe ruimere middelen werden verschaft,
Nederland ontbeert een National Trust, die vooral
van betekenis zou kunnen zijn voor de kastelen en de
historisch en kultureel belangrijke landgoederen.
Nederland kent geen National Trust, wel de stichting-
vorm, welke bepaalde faciliteiten kan bieden, w.o. ten
aanzien van het successierecht.
In de vijftiger jaren hadden wij als medelid van de
Raad van Beheer van de Nederlandse Kastelenstichting
nog mede bemoeienis met de vruchteloze onderhande-
120
