Op Heemwacht
TON KOOT
De onvoldoende demokratie
Wat is de Markerwaard ons waard?
Nederland is een demokratisch bestuurd land. Maar
is misschien het begrip demokratie voor velen zo
ondoorzichtig, omdat zij tot hun ontsteltenis nogal
eens tegen voorbeelden van technokratische diktatuur
oplopen, die ademstokkend zijn?
Zo adembenemend, dat velen, vooral jongeren, maar
liever naar buiten treden met hun kreten en be
zwaren tegen toestanden in het verre buitenland om de
beroerdigheid en waanzinnige tegenstrijdigheid in
eigen land onder eigen ogen niet te behoeven onder
kennen?
Zijn de sloop- en vernielingsplannen van zovele tech
nische diensten en dienstjes, gespeend van elk redelijk
kuituur-esthetisch inzicht, zelfs enig begrip voor
menselijke verhoudingen -ontberend, daar geen angst
aanjagende voorbeelden van?
Moet er gewezen worden op de verontreiniging te
land, ter zee en in de lucht, waar zoveel over de ge
volgen, waar zo weinig over de oorzaken en het aan
pakken van het kwaad bij de bronnen wordt ge
sproken en gehandeld?
Moet er gewezen worden op de aantasting van ons
landschapsschoon door, zonder enig begrip voor
streekeigen, zonder gevoel voor zelfrespekt, te ruil-
verkavelen, te traceren van hoogspanningsleidingen,
ongebalanceerde hoogbouw toe te staan, straatmeubi-
lair rond te strooien en wat niet al?
Moet er gewezen worden op het uiteenslaan van
menselijke samenlevingen in een eigen sfeer en karakter
in de buurten van steden en dorpen en in plaats van
sfeer- en karakterbehoud, respectievelijk verbeterde
toestanden, de ontheemding de vervanging door be
tonnen schoenendozen, schuifladen en krematoria,
waar de levende mens zijn groeiende onlusten op
moet afreageren?
Moeten wij wijzen op de situering van benzinestations,
die elkaar de loef afsteken in kakelbonte kleuren,
schreeuwende teksten en flodderige vlaggetjes, alsof
de automobilist, die benzine nodig heeft, niet met
esthetisch meer verantwoorde middelen tot inrijden
zou kunnen komen?
Moeten wij wijzen op de welvaartsvloeken in ons
landschap, de honderden autokerkhoven? Of de ver
wildering van de gevoelige en de vaak zo poëtische
stads-, dorps- en horizonsilhouetten door niet slechts
veelal onbeschaafde, maar ook uit onmacht geboren
(en toegestane) hoogbouw-ellende, zoals protserige
OW-ers uit een onvoldragen koude architektuur-oor-
log, smaak- en lusteloze statussymbolen?
Hoe zelden treft men hier het voorbeeld van een
verhoudingsgevoelig oog, een ambachtelijk begaafde
hand?
De architekten, kunstenaars en kunstlievenden, die
bijna zestig jaar geleden de Bond Heemschut op
richten, zagen in de verte de bui aankomen. Zij
hebben zelfs remmend kunnen werken, maar in de
politiek kwamen zij niet aan de orde en eigenlijk wordt
daar de dienst uitgemaakt.
Als onze volksvertegenwoordigers zouden begrijpen en
zouden willen, wordt het leger van diktatorische tech-
nokraten tot staan gebracht. Daar is wel enige erudi
tie voor nodig en een welbewuste stellingname over
leefmilieu en welzijn. Uitdrukkingen die in de ver
schillende politieke kampen zeer uiteenlopend worden
geïnterpreteerd? Zeer verwarrend voor de kiezer.
Of is dat de bedoeling?
Onze technokraten hebben vaak machtige apparatuur
ter beschikking staan. Denk aan die demokratisch
zo ongrijpbare Rijkswaterstaat, die zo vaak uit
maakt wat voor ons nodig is (en soms wel terecht)
en die daarmee een vertrouwen bij de leek heeft
gewonnen, dat haast onaantastbaar is geworden, maar
zoetjes aan ook levensgevaarlijk. De leek vraagt zich
nu bedremmeld af, of er voortgegaan moet worden
omdat die apparatuur nu eenmaal gebruikt moet
worden of omdat het zo nodig is.
Die twijfel spreekt boekdelen.
Het was rond 1890 dat Ir. Cornelis Lely als ingenieur
van de Zuiderzee-vereniging het onderzoek omtrent
de afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee leidde.
Onder het ministerie Cort van der Linden 1915-1918
kwam de Wet tot afsluiting en drooglegging der
Zuiderzee tot stand. Ruim vijftig jaar geleden en hoe
wel de toestanden totaal veranderd zijn, wij enerzijds
bouwland en boomgaarden omploegen (met subsidie),
wij oplossingen zoeken tegen de watervervuiling (voor
astronomische bedragen), terwijl onvermijdelijke ver
gissingen zijn gemaakt bij de droogleggingen van
Wieringer Meer, Noordoostpolder, Oostelijk- en
Zuidelijk Flevoland, staat het machinepark klaar voor
de charge op de Markerwaard om ditmaal eens te
tonen, dat het allemaal toch wel kan, alle gemaakte
fouten nu eindelijk eens opgevangen kunnen worden
(geen randmeer achter Noordoostpolder met uit
droging in de kop van Overijssel als gevolg, planning
van teveel agrarische wooncentra in Oostelijk Flevo
land (waar wèl een randmeer werd aangelegd), om
te schakelen op meer huisvestingsmogelijkheid in
plaats van op uitbreiding van landbouwgebieden. Of
meer industrialisatie?
49
