De nieuwe Fibula-Heemschutreeks
In de Fibula-Heemschutreeks is een nieuwe biblio
theek in het leven geroepen, die zich ten doel stelt het
Heemschut-aspect van Nederland in woord en beeld
onder brede aandacht te brengen.
Heemschut is het meest bekend geworden en is zelfs
een begrip in Nederland voor de zorg van monumen
ten. Toch is Heemschut geen monumentenzorg. Het
wil méér en bestrijkt blijkens zijn doelstelling een bre
der terrein. Heemschut betekent: waken voor de
schoonheid van Nederland. Die schoonheid betreft
het stads- en dorpsschoon, de monumenten, maar ook
de landschappelijke en de ambachtelijke schoonheid.
Heemschut is zonder kennis van de geschiedenis, zon
der historisch inzicht moeilijk denkbaar, maar Heem
schut is geen geschiedenis alleen, evenmin als het
uitsluitend bouwkunst, kunstgeschiedenis of natuur
kennis is.
Met dit gegeven zal het duidelijk zijn, hoe moeilijk
het is een reeks Heemschutboekjes op stapel te zetten.
Men komt bij het zoeken naar auteurs allicht bij his
torici, archivarissen of mogelijk architecten te rade,
die uiteraard accent op hun vakmanschap laten vallen.
De eerste Heemschutreeks, die onder auspiciën van
de Bond Heemschut in 74 delen uitkwam en die grote
populariteit heeft genoten, heeft al laten zien, hoe
moeilijk het was auteurs te vinden, die het typische
Heemschut-aspect van hun onderwerp in zijn volle
breedte naar voren wisten te brengen. Deze nieuwe
reeks, die als Fibula-Heemschutreeks uitkomt, zal aan
dit euvel niet ontkomen.
De stedenboekjes „Roermond, vroeger en nu", „Den
Haag, vroeger en nu" werden al besproken. Intussen
werd de reeks voortgezet met de volgende delen
„Gouda, vroeger en nu", door dr. J. Schouten. De
gevarieerde opleiding van de schrijver theologie/kunst
geschiedenis en zijn brede belangstelling waren al borg
voor een interessant boekje over Gouda, dat met
warmte is geschreven. Het doet zowel recht aan de
stedelijke geschiedenis als aan nijverheid, handel, ver
keer en cultuur van de Goudenaars. Een kort over
zicht van de monumenten besluit het boekje.
„Brugge, vroeger en nu", is het vierde deel in de
Fibula-Heemschutreeks. Het werd geschreven door
prof. dr. J. A. van Houtte, die geschiedenis en rechten
studeerde. Dit boekje kwam tot stand onder auspiciën
van onze Belgische zustervereniging, de „Koninklijke
Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon".
Het ontstaan en de groei van Brugge worden geschetst,,
het verval wordt daar uiteraard bij betrokken en zijn
ontwikkeling tot heden. De monumenten krijgen hier
een uitvoerige behandeling in vier wandelingen,
waarbij 119 monumenten worden behandeld.
Bezoekers van Brugge zullen in dit boekje een histo
risch overzicht vinden uit welversneden pen geschreven
en dankbaar gebruik maken van de aanwijzigingen
omtrent de Brugse monumenten.
„Amsterdam, vroeger en nu", als vijfde zelfstandige
stedenboekje verscheen van de hand van ons Heem
schutlid mr. J. H. van den Hoek Ostende, die ver
bonden is aan het hoofdstedelijk archief. Met zeer
bekwame hand en selectieve keuze uit de macht van
historische feiten betreffende Amsterdam is de schrij
ver er in geslaagd in de beknopte omvang van 114
bladzijden de ontwikkeling van Amsterdam te be
schrijven.
Naast de historische ontwikkeling heeft hij daarbij
de politiek betrokken. Ten aanzien van de architec
tonische heeft hij zich moeten beperken, maar dan
toch een uitvoerige vermelding gegeven van vele
monumenten met hun bouwjaar en bouwmeester. Dit
boekje zal een aanvulling krijgen in een vervolgdeel,
dat uitvoeriger op de Heemschutstrijd in Amsterdam
zal ingaan.
„Groningen vroeger en nu", door dr. A. T. Schuitema
Meijer, archivaris van de gemeente Groningen. Het is
een betrouwbaar historische schets geworden, die
teruggrijpt tot de vroege middeleeuwen.
De Groninger, die allerminst onbesproken blijft, wordt
naar het woord van Albert Vogel geschetst als: „uiterst
koel en weinig snel bewogen, hun praktische zin doet
hen alles taxeren naar het nu, dat het afwerpt". Mo
gelijk moeten wij het aan deze kenschetsing toeschrij
ven, dat de historische schoonheid en daarmee de
langdurige werkzaamheid op dit gebied van de Bond
Heemschut in Groningen niet uit de verf zijn ge
komen.
Een wandeling langs een twintigtal interessante plek
ken in Groningen besluit dit boekje.
De redactie van deze reeks is zich bewust, dat de
lezers verwachten mogen, in de Heemschutdeeltjes
méér terug te vinden van de bijna zestigjarige waak
zaamheid, die de Bond in geheel Nederland ontwik
keld heeft. Literatuur daarvan is in de jaarverslagen
en het orgaan Heemschut in ruime mate te vinden.
Er zal de nadruk op gelegd worden, dat hiervan meer
gebruik wordt gemaakt door de auteurs der boekjes.
Het boekje „Delft, vroeger en nu", kwam zojuist
gereed.
In voorbereiding zijn stedenboekjes over Den Bosch,
Kampen, Amersfoort, Nijmegen, Maassluis en Heerlen.
Ideeën uit de kring van onze leden voor onderwerpen
en deskundige schrijvers zal de redactie gaarne ver
nemen. Naast stedenboekjes is ook plaats voor boekjes
over ambachten, specifieke monumenten, de weg in
het landschap en in het algemeen de karakteristiek,
die betrekking heeft op de schoonheid van een stad,
dorp en landschap, kortom over Heemschut.
18
