RAMP AAN DE KAAP
SUPERMARKETS
op hun juiste plaats en maat
15
Valkenburgerstraat: no. 72, 105, 186 (alle monumen
ten)
Oostenburger Middenstraat: 13, 32, 57 (alle monu
menten)
Nieuwmarktbuurt:
St. Anthoniebreestraat: no. 6, 8, 32, 40, 52, 86, 88,
90, 92, 96, 100, 35, 45, 53, 69, 69a (Huis de Pinto)
Dit betekent dus dat het Huis de Pinto geen beschermd
monument meer is!
Keizerstraat: no. 3, 5, 7, 17, 21, 23, 29, 34
Koningstraat: no. 11, 15, 17, 23, 25, 35, 39, 41 (zijnde
alle monumenten)
Korte Koningsdwarsstraat: no. 5, 7 (de enige monu
menten)
Korte Koningsstraat: no. 12, 17, 19, 20
Snoekjesgracht: no. 4, 6 (hoek weg)
Korte Hoogstraat: no. 12, 17, 19, 20
Snoekjessteeg: no. 4 (enige monument)
Dijkstraat: no. 7, 9, 15, 23, 27, 47, 49 (gehele oneven
wand)
Dijkdwarsstraat: no. 1, 3, 5, 7 (gehele straat)
Zwanenburgerstraat: no. 4, 6, 8, 10, 21, 53, 51 (alle
monumenten), bouw nieuwe stadhuis enz. enz.
Als men deze greep uit de lijst ziet, dan rijst wel de
vraag of hier voorop gestaan heeft, dat de monumen
ten tegen aantasting beschermd moeten worden. En
dat moet toch de zin van de monumentenwet zijn.
Voorop dient te staan, dat een pand voldoet aan de
eisen om als monument en beschermd monument ge
kwalificeerd te worden. Is dat zó, dan zouden alleen
zeer dwingende redenen tot afvoer van de lijst kunnen
gelden. Voor opnemen op de lijst kunnen, dachten wij,
geen andere maatstaven gelden, dan die voor het
monument zelf. Het niet opnemen op de lijst is voor
uitlopen op beweegredenen van andere aard dan die
der monumentenbescherming.
Dit niet opnemen geeft straks de slopers het argument
in handen, dat er geen enkel beschermd monument
wordt aangetast. En dat is dan een grote leugen.
TON KOOT
Een aardbeving aan de Kaap heeft in het bijzonder
de architectonische schoonheid der Kaaps-Hollandse
gevels getroffen in Tulbagh, Geres, Worcester en Wol-
seley.
Onze zustervereniging aldaar, de Stichting Simon van
der Stel, heeft reeds het uit 1790 daterende Kaaps-
Hollandse gevelhuis Kerkstraat 22 te Tulbagh aange
kocht om te doen restaureren. Zij heeft ook een Ramp
fonds ingesteld met het doel de herbouw en restauratie
van de getroffen historische monumenten te bevor
deren.
Bijdragen zullen gaarne worden ingewacht ten name
van Rampfonds-Stichting Simon van der Stel, postbus
1743, Pretoria, dan wel op een der rekeningen van de
Bond Heemschut ten behoeve van dit rampfonds.
Nieuwe ontwikkelingen, zoals die veelal uit het buiten
land naar ons land komen, kunnen niet alleen over
rompelend effect hebben, maar ook een aan maat en
verhouding van het land vreemd effect.
Skycrapers en supermarkets zijn daar voorbeelden
van. Ten aanzien van de laatste was er aanleiding
voor het bestuur van de Bond Heemschut zich met de
volgende brief tot de regering te wenden:
„Het bestuur van de Bond Heemschut slaat met be
duchtheid een ontwikkeling gade, die een bedreiging
inhoudt voor het behoud van de schoonheid en het
karakter van onze kleine stads- en dorpskernen.
Die bedreiging komt voort uit het streven om in de
onmiddellijk om de stads- en dorpskernen heen liggen
de nieuwe wijken omvangrijke winkelagglomeraties
te projekteren om de stad te ontwikkelen. Men ziet dit
onder meer in Brielle en in Vlissingen, maar ook reeds
in Heenvliet gebeuren.
Terwijl men enerzijds ziet, hoe in Brielle waardevolle
elementen in het centrum geleidelijk aan gerestaureerd
worden en de aantrekkelijkheid en het aanzien van de
stad vermeerderen, dankzij aanzienlijke investeringen
van de overheid, ziet men anderzijds een groot winkel
centrum ontstaan, zo dichtbij het centrum gelegen, dat
de vrees voor leegzuigen en dood leggen van de binnen
stad niet ongegrond is.
Onze gedachten gaan allerminst uit naar het weren
van winkelcentra, maar wel naar zodanige planning,
dat rekening wordt gehouden met de bijzondere en
algemene belangen, die met de waardevolle stads- en
dorpskernen samenhangen.
Door het restaureren van beschermde monumenten en
zelfs van straat-, gracht- en marktwanden wordt te
recht sfeervol nieuw leven gegeven aan de historische
kernen. Het komt ons echter voor, dat niet nagelaten
moet worden om ook de levenskansen voor deze kernen
te behouden.
De bedreiging wordt aangemoedigd door de neiging
van bepaalde gemeentebesturen om de grote stad na
te doen met haar supermarket-vestigingen en tevens
door de aantrekkelijkheid voor bouwers om winkel
centra op te zetten, wat aanzienlijk meer rendeert dan
bijvoorbeeld woningbouw.
Deze bedreiging is naar onze mening alleen af te
wenden door weloverwogen planning ten aanzien van
die nieuwe winkelcentra, bijvoorbeeld door afstand
bepaling of een beschermde zone rondom de stads- en
dorpskernen. De vraag rijst of men in alle gevallen de
wens tot vestiging van supermarkets, dan wel die van
minimum oppervlakte vergen van 5000 m2, moet in
willigen.
Ook in dit opzicht zal men zich in maat en schaal
naar Nederlandse maatstaven dienen te richten".
