Monumenten of toch geen monumenten?
14
Velen zullen mèt ons van mening zijn, dat de Monu
mentenwet tot stand is gebracht om vast te stellen
wat nu eigenlijk als monument beschouwd moet wor
den, om dan tot bescherming van die monumenten te
kunnen over gaan. Dit laatste, om te verhinderen, dat
zowel particulieren als instellingen en overheidsinsti
tuten naar eigen maatstaven monumenten mishandelen
dan wel door sloping geheel doen verdwnen.
Monumenten zijn onder meer volgens de Monumen
tenwet: alle voor tenminste vijftig jaar vervaardigde
zaken, welke van algemeen belang zijn wegens hun
schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun
volkskundige waarde.
Beschermde monumenten zijn onroerende monumen
ten, welke zijn ingeschreven in de ingevolge deze wet
vastgestelde registers. Hier kan aan toegevoegd wor
den, dat de praktijk der laatste jaren afwijkt van die
van vóór de oorlog. Ging het vroeger om stijlvoor
beelden uit de architectuur, thans staat duidelijk voor
op, dat gehele straatwanden, stads- en dorpskernen,
die voor een groot deel uit monumenten bestaan, in
hun geheel, hun karakter behouden.
Met dit voor ogen biedt de tot stand koming van de
monumentenlijst in Amsterdam wel een opmerkelijk
beeld. Naar buiten was vooral spectaculair, dat de
aanvankelijke lijst van 5000 te beschermen monu
menten, in de tweede instantie - na de werkzaamheid
van de door de Raad aangewezèn commissie - Dooyes
- tot db 7000 monumenten kwam. Dat wekt de indruk,
alsof er alleen maar monumenten bij zijn gekomen.
Dat is een indruk op cijfers. Ontleding leert beter. Dat
hier en daar een pand is toegevoegd dan wel afgeval
len is duidelijk en zou geen reden tot bedenking hoe
ven op leveren. Maar er is iets anders. Opvallend is
dan, dat gehele gevelwanden en straten uit de nieuwe
lijst zijn verdwenen. Om ieder daaruit zelf zijn con
clusie te laten trekken, volgen hier grepen uit enige
honderden monumenten, die op de eerste lijst wèl en
op de tweede niet meer voorkwamen:
Bakkersstraat: de nummers 1, 3, 5, 7, 9, 4, 6, (zodat
er geen enkel pand meer beschermd is)
Jordaan:
I Bloemdwarsstraat: no. 5, 11, 12, 16
II Bloemdwarsstraat: no. 11
Bloemstraat: no. 1, 5, 12, 20, 52, 53, 82, 109, 124, 138,
176, 177, 190, 198
II Bloemdwarsstraat: no. 11 (enige monument)
I Boomdwarsstraat: no. 2, 24, 26
II Boomdwarsstraat: no. 2, 12, 13
III Egelantiersdwarsstraat: no. 2, 8, 15, 16 (gehele
straat)
Egelantiersstraat: no. 23, 75, 81, 98, 100, 118, 122,
124
I Goudsbloemdwarsstraat: no. 2, 13, 15, 15a, 18, 20
22, 24 (gehele straat)
Goudsbloemstraat: no. 41, 50, 52, 53, 63, 70, 78, 85,
101, 159, 173, 179
Nieuwe Looiersdwarsstraat: no. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14,
16
Rozenstraat: no. 13, 15, 49, 54, 60, 120, 131
Tuinstraat: no. 11, 16, 20, 48, 104, 255
Violettenstraat: no. 9, 11 (de enige monumenten)
Overtoom: alle 18 nummers geschrapt
Eilanden:
Bickersgracht: no. 12, 32, 38, 42
Gr. Bickerstraat: no. 21, 23, 25, 29, 39, 41, 68, 70, 85
(op één na alle monumenten uit deze straat)
KI. Kattenburgerstraat: gehele straat, no. 8, 94, 166,
168, 170, 176
Monument in restauratie. Het Bar tolotti-huis. Keizersgracht
170-172 te Amsterdam.
