Én
stedelijke geheel, waarvan de veelzijdige waarden
door de rechtzinnigen van de diverse confessies
beleden worden. Tegen die achtergrond kunnen
dubieuze grensgevallen een contour krijgen, die
zoal geen eenstemmigheid dan toch een verant
woord oordeel mogelijk maakt. Om een sprekend
voorbeeld te noemen, de herbouw van een rij huis
jes aan het Kattenburgerplein als vleugel van een
groot nieuw studentenhuis heeft onder de archi
tecten scherpe reacties uitgelokt, maar heeft zin als
omlijsting van 's Lands Zeemagazijn en als over
gang tussen de schaal van de oudé stad en die van
de geheel nieuwe bebouwing die op Kattenburg
zal komen.
Bedenkelijk achten wij daarentegen de luchthartig
heid waarmee in de metro-debatten de afbraak van
monumenten werd vergoeilijkt met de toezegging
van latere herbouw. Afgezien van de slechte her
innering aan vroegere toezeggingen in die geest
die nooit werden gehonoreerd, spreekt hieruit een
gebrek aan begrip voor de authenticiteit die dan
verloren gaat. Wanneer panden door bouwvallig
heid gesloopt moesten worden dan is herbouw ter
plaatse een winst voor het stadsbeeld, maar toch
altijd een achteruitgang ten opzichte van de situa
tie vóór de bouwvalligheid.
Wel staat tegenover het verlies aan materiële
authenticiteit een grotere vrijheid ten opzichte van
de moderne gebruikseisen. Ook hier gaat het om
nuances en gradaties. Een monument van museum
kwaliteit verdient een daarmee overeenkomende
en dus dure behandeling. Dezelfde methode te
willen toepassen op eenvoudige huizen die groten
deels vernieuwd moeten worden kan tot zonder
linge overdrijvingen voeren. Dan leidt de histo
rische rechtzinnigheid tot frustratie van de econo
mische argumenten en van de moderne ruimtelijke
mogelijkheden.
In necessariis unitas, in dubiis libertas, waar nodig
eenheid, bij twijfel vrijheid: de oude kerkelijke
zinspreuk is ten volle van toepassing op het bou
wen, herbouwen en herstellen in de oude stad.
De eenheid moet liggen in de totaliteit, de eindeloze
variaties ontstaan in al die conflictsituaties tussen
historisch inzicht, architectonische creativiteit en
economische noodzaak.
Daarbij hebben de rechtzinnigen een onvervang
bare functie om te waken tegen het vroegtijdige
karakterloze compromis, maar het laatste woord
zal gesproken moeten worden vanuit het begrip
voor de stad in haar rijk geschakeerde eenheid.
G.B.
gjOB
PJD1
fcJ-HMI
Ut:_
r'W
141
,JDe Dolphyn"Singel 140—142 te Amster
damgebouwd in 1605 door Hendrick de
Keyser voor Johan de Bruyn van Buyten-
luech, later bewoond door Hendrick Lau-
renz. Spiegel en Frans Banningh Cocq,
onlangs gerestaureerd. Oorspronkelijk had
het huis kruiskozijnen, met kleine, groen
achtige, in lood gevatte ruitjes in de
bovenste helft en luiken voor de onderste
helft van de ramen. Jarenlang is er over
gediscussieerd of in dergelijke gevallen
de authentieke maar onpraktische raam-
vorm hersteld moest of mocht worden.
Tegenwoordig geldt als regel dat men, ook
terwille van de eenheid van de gevehnand,
een ISde eeuwse roedenverdeling toepast,
al is de gevel zelf, zoals hier, anderhalve
eeuw ouder, (foto M. Brinkgreve)
SQ«Cj
Tf