Op Heemwacht
TON KOOT
Grootwinkelbedrijven in onze oude stadskernen
In het juni-nummer van ons orgaan konden wij le
zen, hoe de directie van een grootwinkelbedrijf in
Den Haag fanatieke Heemschutters beschuldigde
het „zakenleven" in de binnensteden nog al eens te
hinderen. Gemeend wordt dat zij het centrum in een
keurslijf dwingen, dat de attractiviteit schaadt en
daardoor het leven wegknijpt. Wij gaven daarop ons
commentaar en ontvingen van het desbetreffende
direktielid een vriendelijk briefje, waarin hij toe
lichtte niet de Bond Heemschut als zodanig te be
doelen maar de fanatiekelingen, die hij als Heem
schutters kwalificeerde.
Enige verduidelijking lijkt ons wel wenselijk, daar
om komen wij er op terug, temeer waar het ver
schijnsel van concentratie en van grootwinkelbedrij
ven een steeds grotere rol gaat spelen en steeds meer
onze stads- en dorpskernen wil gaan beïnvloeden.
Cultureel bewuste gemeentebesturen weten deze
vestigingen wel in goede banen te leiden, hetzij door
de plaats, hetzij door de vormgeving te beïnvloeden.
Maar er zijn ook andere. Wij wezen in voorgaande
jaren al eerder op Gouda, Hoorn, Maastricht, Gro
ningen, Amsterdam om enkele sprekende voorbeel
den te noemen waarmee Heemschut bemoeienis
had.
In datzelfde juni-nummer konden wij nog de lof
zingen van Amersfoort, waar bij moncle van burge
meester mr. Joh. de Widt bij de oprichting van de
N.V. Amersfoortse Maatschappij Stadsherstel werd
opgemerkt: „waar het in vroeger eeuwen misschien
op kritieke momenten voor onze stad vaak aan men
sen met visie ontbroken heeft, lijkt het tij op dit
punt nu gekeerd. In gemeenschappelijke verant
woordelijkheid wordt door Amersfoorts burgerij en
bedrijfsleven een monument opgericht, dat na vele
eeuwen nog een getuigenis kan zijn voor uw be
toonde burgerzin en liefde voor onze mooie stad.
Bouwt er allen aan mee!"
De voorzitter van de Kamer van Koophandel alclaai
zei, dat een gave binnenstad van groot belang voor
de Amersfoortse middenstand is. Een hergroepering
in deze binnenstad vond hij noodzakelijk en de
daarbij passende restauratie van oude gebouwen kon
de stad alleen maar aantrekkelijk maken, aldus de
heer G. Nieuwenhuizen.
Terwijl deze woorden geschreven werden, stond er
te Amersfoort al een geheel ander potje op het vuur,
een potje met een voor Amersfoorts stadsschoon
zeer gevaarlijk brouwsel. En zoals dat met gevaar
lijke brouwsels niet ongebruikelijk is, werd dit in
de nodige beslotenheid voorbereid.
Het confectiehuis C A Brenninkmeijer had al
vele jaren lang het oog laten vallen op Amersfoort
voor een vestiging. Dat is reëel, gezond en ook van
onze zijde is daar geen bezwaar tegen in te brengen.
De binnensteden waren al in de middeleeuwen, wat
men thans noemt „shopping centre". Zij waren een
brandpunt van leven, van wonen en werken niet
alleen maar ook van kopen en vertier. Wij menen,
dat dit nog altijd van kracht is voor het behoud van
de binnensteden en daarnaar ook gehandeld moet
worden.
Tegen vestiging op zichzelf is dus geen bezwaar.
Kennend het karakter en de betekenis van onze
Nederlandse binnensteden en kennend ook tal van
massale bouwsels die bepaalde grootwinkelbedrijven
als schaalvergrotende en verlelijkende elementen in
verschillende binnensteden neerzetten kan men niet
verbaasd zijn als wij, die het waken voor de schoon
heid van het land als doelstelling hebben, daar tegen
in verzet komen.
Ons bezwaar geldt niet de vestiging maar de vorm
geving en in enkele gevallen de plaats die men voor
de vestiging opeist. Dat door de vestiging van mas
sale grootwinkelbedrijfblokken offers door anderen
moeten worden gebracht, dat een algemeen belang
van geheel ander allure dan zij dit zien wordt ge
schaad, (onder meer vermindering huisvesting, ver
lies monumenten, schade aan het stadskarakter en
daarmee samenhangende culturele en economische
belangen) laat hen, in hun door strikt eigenbelang
ingegeven eenzijdigheid onverschillig. In een onge
ordende wereld waar nog het recht van de sterkste
geldt is deze gang van zaken misschien normaal,
maar in een geordende maatschappij in een cultu
reel ontwikkeld land dient ook met andere factoren
rekening gehouden te worden en is het de taak van
de overheden voor deze afweging in haar beleid een
belangrijke plaats in te ruimen.
Ernstig gevaar bedreigt Amersfoorts stadsschoon
In het beleid van het huidige Amersfoortse gemeen
tebestuur zijn wij teleurgesteld. Zoals vermeld heeft
het betreffende kledingmagazijn al vele jaren lang
zijn zinnen op een bepaalde plaats in Amersfoort
