RESTAURATIE VAN RIEBEECKHUIS BEGONNEN
Het was een gelukkige gebeurtenis in de eeuwen
oude geschiedenis van het door financiële onmacht
vervallende Van Riebeeckhuis, toen op de zonnige
maandag 29 juli een gemengd gezelschap van Ne
derlanders en Zuidafrikaanse gasten op het stadhuis
te Culemborg bijeen kwam.
De komst van de voorzitter van de Zuidafrikaanse
Stichting Jan van Riebeeck (de zusterstichting van
de Nederlandse Stichting Jan van Riebeeckhuis)
rechter V. G. Hiemstra was voor het bestuur van de
Nederlandse Stichting Jan van Riebeeckhuis aan
leiding geworden om hen, die bij de restauratie van
dit huis betrokken waren, tot een plechtige samen
komst op te roepen.
Daar waren als gasten behalve de heer en mevrouw
Hiemstra die op doorreis naar Amerika slechts één
dag in Nederland vertoefden, de culturele attaché
van de Ambassade van de Republiek Zuid-Afrika
prof. dr. W. J. du P. Erlank, de zich voor verlof in
Nederland bevindende conservator van 'het museum
te Stellenbosch de heer H. Fransen, vertegenwoor
digers van de Afrikaanse afdeling van de Wereld
omroep en van Nederlandse zijde, twee wethouders
van Culemborg, vertegenwoordigers van de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg (Hr. Schaap)Zuid-
Afrikaanse Stichting Moederland (Ir. N. Th. Koo-
mans), Nederland Zuid-Afrika vereniging (Jhr. Mr.
K. E. O. von Bose), Algemeen Nederlands Verbond
(H. F. Koote), de plaatselijke Oudheidkundige Ver
eniging (Hr. Prins en Mevr. Dresselhuys), archivaris
Mr. P. W. Beitjes, architect C. W. Royaards, Bond
Heemschut (voorzitter drs. R. Hoegen, Ir. J. M.
Bardet, Ir. Ch. v. d. Vlis), de bestuursleden van de
Ned. Stichting Jan van Riebeeckhuis de heren: A.
van Urk (secretaris), Mr. J. Keuning (penningmees
ter), P. Korthuys, A. van der Paauw en Ton Koot
(vice-voorzitter) e.a. zo ook vertegenwoordigers van
de foto- en schrijvende pers.
Het was een historische gebeurtenis, omdat een im
passe van 17 jaar miezeren om het benodigde (en
steeds groter vereiste) bedrag aan. beginkapitaal bij
een te krijgen' voor de restauratie nu doorbroken
zou worden. De overheidssubsidies waren toegezegd,
maar de misère van de voorfinanciering en de eerste
betalingen aan de uitvoerders moest ondervangen
worden. Dat gebeurde nu, omdat rechter Hiemstra
met zijn comité in Zuid-Afrika er in geslaagd was
een bedrag van niet minder dan 161.088 bijeen te
brengen en dit kwam overhandigen.
In zijn toespraak bracht rechter Hiemstra tot uiting,
dat het niet alleen om een interessant restauratie
project gaat of om een aantrekkelijk cultuurhistori
sche prestatie, maar dat zijn verwanten dit als een
lichtbaken van vriendschap in een donkere wereld
zien. Immers aan dit huis is zo nauw de naam van
Jan van Riebeeck verbonden, die hier zijn eerste
levensjaren in het inspirerende milieu ten huize van
zijn grootvader in zijn geboortestad doorbracht. Hij
was het die de stichter werd van de volksplanting
aan de Kaap de Goede Hoop, van 1652-1662, de
eerste Kommandeur aldaar namens de Ver. Oost-
indische Compagnie, en hij is het die de grondslag
heeft gelegd voor een levenskrachtige verdere ont
wikkeling. Van Riebeeck neemt niet slechts mate
riële goederen mee, maar ook de geestelijke toerus
ting, die nodig was voor het tot stand brengen van
een natie met culturele waarden. Zijn levensbeschou
wing, op Nederlandse grond geboren, heeft het volk
cloor de eeuwen weerbaar gemaakt. Het Van Rie
beeckhuis is daarom meer clan een herbouwd huis,
het is een monument waarvan het proces van herstel
vol betekenis is.
Schrijver dezes mocht bij afwezigheid van voorzitter
drs. Hermans, als wncl. voorzitter namens de Neder
landse Stichting, uiting geven aan zijn erkentelijk
heid voor het vorstelijke bedrag door en van parti
culieren in Zuid-Afrika bijeengebracht, voor welke
aktie de Nederlander, de heer W. L. Banting als
besturend directeur zich met geestdrift had ingezet.
Voor Nederland en voor ons die de heemschut
gedachte voorstaan niet het minst is het Van Rie
beeckhuis al zeer belangrijk als monument, het is
dit nog in bijzondere mate, omdat dit een bron van
pioniersgeest was, waaraan zich vele respectabele,
moedige en voortvarende Nederlanders hebben ge
laafd.
Nederland mag er zich op beroemen in de 16de en
17de eeuw vele pioniers en volksplanters te hebben
opgeleverd en Culemborg heeft daar geen gering
aandeel in gehad. Helaas zijn wij als volk wel bij
zonder spaarzaam in het oprichten van gedenk-
monumenten en zijn wij in het jongste verleden bij
zonder slordig omgegaan met onze huizen-monumen
ten, die als geboorte- en woonhuizen van onze grote
voorgangers waren gekenmerkt.
Deze omstandigheden geven aan de restauratie van
dit huis zo'n bijzondere waarde! In Zuid-Afrika is
begrip en geestdrift geëntameerd voor de redding
en het behoud van het geboortehuis van zijn grond
vester Jan van Riebeeck. Dat is, gezien de afstand
die onze landen scheidt en de gevoeligheid, die er
op politiek terrein heerst, geen eenvoudige zaak.
Wij willen dit, nu er politiek in tegenstroom geva
ren wordt, zien als een klein, maar waardevol voor
beeld van culturele samenwerking, dat op zichzelf
mogelijk niet uniek is, maar dat wij beleven als
een gelegenheid, om in een wereld van gecompli
ceerde verhoudingen vol gevoelige moeilijkheden,
tot beter begrip en betere verstandhouding te ge
raken.
123
